Zawng in a ma taw kheng mulo in, a lawmte a ko sak:

Tual Khan Suan ( Suanpi)

Azatna: : Ei vai sangin midang te vai ah buai zaw in, midang te hoihna leh hoih lohna, thu leh la khempeuh a gen kawikawi te ko na in kizang hi.

A kicing leh gen bang lo mi omlo hi, (No one is perfect) ci’n mikang te’n thu gen khat a neih bangun, leitung ah nuntakna nei mihing, gan hing te a kipan nuntakna neilo nate zong a mau muntek ah thanemna leh kicin lohna nei tek hi. Inn i lam ding ciang a kizang singkung lopa leh ( tu hun teh) leisek ( cement) te a kipan a zattheih lian ding ( ready) a om hi lo a, a kisapna banga i bawl khit ciang bek a kizang thei a hihi. Mikhat in na khatpeuh, thu leh la khatpeuh a hoih pen hi ci’n a muh zong a kisapna mun khat na om veve hi.


Mihing te’n zia leh tong a tuam tek i nei hi. Mi pawlkhat te kam tampi pau uh a, pawlkhat te kam tawm pau uh hi. Pawlkhat te nuih mai in mi khempeuh tawh ki pawl thei pah na pi, pawl khatte maitai lua lo in lawm leh gual huai thei pah lo uhhi. Pawlkhat te phia velvul uh a, pawlkhat te om hithiat uhhi. Pawlkhat te thu kithei sak uh a, pawlkhat te kipil sak lo uh hi. Tua bangin khat leh khat kibatlohna te pen mihing i hih man hi zaw a, hoih lohna leh siatna hi masa pah tuanlo hi. I gamtatna zia leh tong pen mihing te mit muhna ah a kilawm zaw ding in kipuah thei nate a hihi.

Leitung ah lai gelhsiam a min thang leh “ War and Peace” cih laibu tawh Nobel Prize a ngah ngei pa Leo Tolstoy pen thugen siam zungzung lo hi. Telsui siam (Scientist) minthang mahmah a hi, Sir Isaac Newton in science tawh kisai thucin thutang tampi ah mi sangin a theih zawk hangin mi tawh kizopna ah siam lo hi. America te President te lak pan President lui Bill Clinton pen thugen siam a min thang khat hi na pi thu ngaihsutna (philosophy) leh sciences lam ah na minthang tuanlo hi. Mihing te pen i siamna leh i kivak’na a tuam tek a om bangin i thanemna zong a tuam tek om hi.

Mi pawlkhat in mi dangte hoihna sangin mi dang khat peuh hoih lohna gending kin in nei zaw hi. Pawl khat leuleu in mi dangte hoih lohna sangin mi dangte hoihna vive gen zaw zel uh hi. Ei ma mimal a dingin kilam danna leh khantohna a om vetloh hangin midang te thu leh la (privacy) peuh ah a buai pih den mi pawl khat om leuleu hi. Tua bangin mi khat leh khat in ki lamdanna i nei tek hi.


Utong ( peacock) pen ganhing khempeuh lak pan a etlawm pen ganhing nam khat a hihi. A mul sau ( ngia) te in a mah kilawm sak mahmah hi. A mah leh a mah ( Utong) zong hoih kisa in a ma hoihna teng khempeuh kisak theih pih hi. Mi khat peuh in a ma hoihna om sun te a kiphatsak pih leh Utong bangin kipha sak hi ci’n thu gentehna in kinei hi. A hih hangin Utong hoihna pen a mailam panin i etciang bek in ki thei a, a nung lam pan in enleng a taw ( nel) dawk kici hi. Utong hoihna pen a en mite tawh kisai in kigen thei a, a lu lam pan a en mite in a hoihna gen ding mu uh a, a taw lam pan a en mite in a hoih lohna gen ding mu uh hi.


Anthropologist te in leitung a nuntakna nei ganhing ( mihing a hilo) sung pan in zawng nam te pen sia leh pah khen theihna khuak nei sung pan a sang pen ganhing nam in ciamteh uh hi. Mihing te na ngawn zawng pan pumpi kikhel tohtohna pan a hong piang khia in um uhhi.

Zawng pen mihing bangin lampai thei, tut na ding taw nei uh hi. An a nek uh ciangin zong a gawl sungah an pawlkhat khawl thei uh hi. Zawng khempeuh in taw nei uh hi na pi, a mau taw pen a mau tektek in mu theilo uh a hih teh a mau taw hoihna leh hoih lohna thei lo uh hi.

Mi pawlkhat te zong mihing khempeuh in i neih tek thanemna te ah a mau tha nemna mulo in midang te thanemna bek koko mi pawlkhat ki om hi. Tua bang mite pen i pu leh pa te’n a ma hoihlohna a mulo a, a lawmte hoihlohna bek a mu zawng tawh na genteh uh hi. Tua banga mi dangte hoihloh na bek a gengen mi te a ko uh ciangin “ Zawng in a ma taw kheng mulo in, a lawmte a ko hi” ci’n na gen uh hi.

July 15, 2007