Mikangte Pasian up zia leh Zomite Pasian up zia

Thugen siam pawlkhat in Mikang gamah Pasian upna kiam mahmah a hih manin a maute a khanglo sak kik dingin ( missionary a sem kik ding) Pasian in Zomite mikang gam ah hong puak hi, ci'n a hon g gen tak uh ciangin thu ngai/za mipi ten, " hi ei!" ci ngeingai in kithu kim mahmah hi. Pasian thu upna pen mikang mite sungah a beisa hun lai sangin nakpi tak in kiam zaw cih pen san theih hi. Pasian upna pen mikangte in Zomite hong hilh masa zaw uh hih man in a beisa hun in ei' sangin a maute upna sungah hatzaw uh cih pen nial theihlo a hihi. Hih mun ah i gen ut pen tak a hi, " Pasian thu upna leh Pasian thu upzia" pen kibang linlian lo hi. Upna ka cih ciangin Pasian na muanna zahzah leh na ki apna zahzah a gen nuam (grammar danin gen leng noun ) a hihi. A hizongin upzia pen Pasian na upna panin Pasian leh a MA minthanna dingin na upna khaici na tuh zahzah, na upna na lahkhiatna a gen nuam ( grammar dan in gen leng Verb) a hihi.  Hih upna leh up zia pen kibang pian leh kinai mahmah a hih manin a kibang in kisang khial thei hi.

Mikangte thu upzia le ei Zomite thu upzia tawh kisai in Pasian leh a MA minthanna ding i sep khiatzia te en leng nakpi takin kilam danna ki mu thei hi. Thu khat pan in, thu um mi citciat mikang te leh Zomite pen Pasian leh A MA minthanna dingin i upzia pen mite muhna ah i kibang het kei hi. Tua ka cih takciangin Mikangte' upna leh Zomite' upna kikal- a lian aneu, a khauh a nem leh van gam tunna ding leh tun lohna ding a gen nuam ka hi kei hi. Vangam thu a gen nuam hilo zaw in, thu-um mite in Pasian lim (image) i sun dan a kibang lo hi a ci ka hi zaw hi.
Mikangte'n Pasian hangin mite it uh hi.
Pasian thu-um mikangte'n Pasian a itna hangun a bawlsa mite a kibang in it thei uhhi. [ Laisim pawlkhat lungsim ah politically equality, and slavery khong om kha thei a, mek mat kei in). Tua a hih manin a muh ngeiloh uh, a theih ngeiloh uh gammang tulak pi ah a up PA uh thu pulak ding, Pasian thu tangko dingin kuan khia ngam zen uhhi. Ei Zomite zong leitung ah mi ithuai pen hi hetlo na pi hangin " a mi -it masa hilo zaw in, Pasian itna hangin a bawlsa mite itna tawh" hong it uh a, i minam bup i khua muh na ding hong honsak uhhi. A masa in Zogam ah a mau hong kuan uh a, " khan leh gual tawh tanh kikimna dingin" lampi hong sial sak uhhi. Tu hunin mikangte ei gam hong pai nawnlo na pi'n a mau gam ah hong la lai uhhi. A mau sepna leh khua-ul tawh a tha lawhsa uh kumpi huhna ( social welfare) ne dingin hong koih lai zen uhhi. Tua te pen maw, (Rev. Pumza Tombing kam kawm pak leng) " ei bang thil thel, mi cia sa cia phazo lo te" hong it masak man uh hi peuh mah lo in, Pasian a it man ua leh Pasian a upna uh pan ah mite muh theih ding a, PASIAN A UPZIA uh hong lak khia a hih uhhi.
Zomi te'n Mite hangin Pasian it uh
Mikangte'n Zomite a nungta Pasian thu hong puak khit uh teh Zomite zong Pasian thu um in lungdam na thu i za thei hi. Um zong kisa mai in lungdamna thu hong puak mite bang upna ah ( upzia hilo) i hawm thawh phial ta hi. Pasian pen it leh um i kisa mahmah a, a hi zongin Pasian bawlsa mihingte tungah i upzia pen a niam a sang i koih lai hi. Mikhat i theih ngei kei leh tua mitung ah Pasian itna i lak thei nai kei hi. A mi mahmah tawh ki nai ( si leh sa vai ah) ciangin bek Pasian itna paulap bek in itna neih ding kingaih sun tawh kibang hi. Hih munah ka gennop pen in Pasian thu upna pen si leh sa tawh i mek mat a, " ei tawh kinai- laigui kizom, khua pih tui pih, pawlpi kibang cih ciang bek tawh" Pasian thu a zui te i hihi. Leitung vai ah i theih ngeiloh namdangte, i mipihte leh si le sa ah i kinai pih luatloh mite ciangin i Pasian thu upzia pen a " a sang a niam" in kiteh thei lai mawk hi. Ei tawh kibanglo te pen Pasian itna tawh it ding pen ki semzo nailo hi. Pasian upna i thuk lut mahmah hangin i upzia ( Pasian lim i lakna ah) i dai mahmah lai hi.
Mikang thu-um mite'n mi deidan/khentuam lo uh
I pianna i gam ( Kawlgam/India/ Zogam) pan in mikang gam i tun tak ciangin Pasian thu-um mikang te in " ci mawh a hong lal" dan in a kibang vek in hong mu khin uhhi. Tua a hih manin Pasian itna leh upna hangin a tung masa sa huhna hong pia tek uhhi. Leitung mun tuamtuam pan a kipai khawm tek a hih bangin Asia gam pan, Africa gam pan, Middle East pan leh Europe pan cih bangin khentuam na om lo in, " cimawh mi khat i ngah theih ding" hamphatna te hong vaihawm sak tek uhhi. Mikangte in Pasian a itna uh leh a upna hangun, a cimawh mite i upna leh uplohna tungah kinga lo uh a, thu um mi ( christian) leh thu umlo mi ( Non-Christian) te a mau kisapna bang tek a kibang in a ngah theihna dingun hong panpih uhhi. Zomi i hih manin, or Christian i hih manin hong hoih bawl deuh hi lo zaw uh a, a mau thu upna hangin mi khempeuh tungah na hoih a hong sem uh hi zaw hi. [ hih mun ah Pasian thu um Zomi ka hih manin Pasian in hong huh ding hong sawl hi na ci mai thei hi, khial kei teh! Pasian in a ma lim leh mel sun a, a bawl mihingte a huh ding in a MA thu a um mite a hih manin thu umlo mi khat tungah zong Pasian mite in na hoih sem veve hi].
Zomi te'n mi khentuam/deidan nei mawk hi.
"Pasian hoihna leh itna hangin bek hi ciang a tung hi ing" ci'n thu um mi khempeuh in kigen zelzen na pin, i tunna ciangciang ah deidan neilo a, a hong puak Pasian pen ki ngaihsun kha lo hi. Thu umlo mite tawh i kibatloh leh i tuam omna pen zong " i hakkawl kibanglo a hih manin" leh "i pai nopna" kibanglo a hih manin a hi ding mah a hihi. A hizongin thu-um mite tektek i nuntakna leh i nekzonna ah khat leh khat kikhentuam hi ve hang aw! Nopna dahna ah i laigui zom, i beh le phung, i khuapih, i kampau kibatpih, i minam kibatpih a hih lian kei nak leh vei vetlo thei te kihi lai hi. Mite vai pen ei tawh kisai kilkel kei a ci thei ziau i hihi. I huh theihna ding om leh zong huh zawh a sawmlo te i hihi. Mikangte zong hong huh i cih pen ei sangin sum leh pai kicing a neih pikpek man a hong huh na hi den hetlo uh hi. Zomite pen e'n huhna leh mitung pan na hoih i ngah cianga Pasiah hoih lua, a ci te i hi a, mi cimawhte i huh ding ciang in Pasian hoihna a phawk nawnlo te i hihi. Pasian itna pen ei ngaihsutna tawh gamgi nei sak hangin, ei pawlpi sung, ei mi sung leh Pasian thu um mite sung cih ciang tawh khentuam mawkmawk thu um Zomi hi lai hi hang.
Mikangte Pasian upzia ah Pawlpi en masa lo uh
Hih mun ah i gensa bangin Pasian Upna leh Pasian upzia kibanglo cih ngaih sun kik ni. Mikangte in Pasian upna uh lian tektek, picing tektek leh a up zia uh ( Pasian min leh gam a ding nasepna) tang zai tektek hi. " A cimawh a lal Zomite" pen mikang gam i tun takteh i Pasian upna teh tawh Pasian hong piak kampau zangin biakpiakna ki pan teh hi hang. Ei khe a ding zolo, biak piakna ding mun le mual neilo  i hih manin biak buk ding mikang te biak inn vive ki kawm a kipan tek i hihi. Ei lamsa leh a lamna ding dangka san pek khat zong i piak khak loh mun ah Pasian bia thei in ki om tek hi. Pasian hoihna i simna ci ni! A hizongin mikangte lam pan et sak leng a mau hong huhna leh piakkhiatna pen Pasian a it man bek uh hi a, ei hihna ( Zomi hihna, Kawlgam mi hihna) cihte hi peuhmah lo hi. A biak inn te uh hong zang sak bek thamlo in a pulpit te na ngawn uh , " no bang upna leh doctrines nei, Pentecostal maw fundamental, tui phum maw , tui tak" cihte hong dong hetlo in hong zang sak lel uhhi. Pawlkhat bang tumging zuazua zanglo mikang biak inn bang ah Zomi pawlpi te in tumging leh pumpi tawh i biak hangin hong hawlkhia lo mawk uhhi. Mikangte biak inn nei pawlpi te doctrines le biak piak zia tawh ei paizai kituak ta kei leh hong zangsak lel uhhi. Ei mi sung ah hi leh, " i doctrines kibanglo bek hilo, i vante kisia in teh ( tui buk mahmah zong), i pulpit siangtho ah Pawlpi dangte kah sak kei ni" cih tawh i paupau ding hi hang. Eitung a mi hong hoih bangin ei ma tektek midangte ( i mipih te tung ngawn ah) na hoih a sem nuamlo thu um kisa te hi lai hang! Mikangte pen Pasian thu a upna uh zung thuk kha a hih manin a upzia uh tangzai sak mahmah uh hi.
Zomite Pasian upzia ah Pawlpi en masa zaw hi.
Zomite sungah Pasian thu um i cih tak ciangin " nang bang pawlpi pan na?" cih kidong masa hamtang sese hi. I pawlpi leh paizia kibang kei leh ki gim neih pian leng kilawm sa ing. I doctrines khong kilam dang pian leh gal leh sa bang a suak phial hi mawk hang! Ko bel " a lam a diang, music tawh dung leh dang a sate" hi ungin, ko biak inn ah bel hong sang zo kei ung cih a hi zongin, " ko bel dai dide a biakna pia pawl leh tum ging, khut lap khe lap omlo pawlpi ka hih teh", ko pawlpi leh biak inn ah hong sang zo kei nung cih a hi zongin i upna ki vel ciatciat te i hihi. Mikang biak inn zang tektek hi napi'n " mikangte'n a mau upna tawh kibangin kibang ta kei leh pulpit hong zatsak lai tak na ngawn in, ei mi pang bel a om ten ei upna paizia ( doctrines) kibanglo i mi pihte na ngawh pulpit ki luah sak zolo mawk hi". E'n mite tung pan thupha hong bawl uh ( bang mah pau sese lo a) i ngah ciang Pasian in ka thungetna Pasian in hong dawng, Pasian hoih lua ci na pi'n, ei tektek in tua bang i sep ding ciangin Pasian hoihna ki mu nawnlo ziau hi. Gen kik leng, mikangte'n a mau pulpit leh biak inn pen ei deihna leh ei paizia tawh zat ding phaltak a hong piak lai tak un, ei te'n i pulpit pen midangte zatsak ding ki phallo bikbek hi. Mikangte'n upna ah thuk in a thu upzia a tang zai semsem lai tak in ei te'n upna ah zung thuk kha semsem ki sa in, i upzia ah toi tektek mawk hi. Kha thu ah khauh pai kisa tektek, lawp kisa tektek, khut leh khe tawh Pasian phat kisa tektek i thu upzia leh i huang toi tektek, mite tungah i thupha bawl tawm tektek mawh hi. Mikangte'n Pasian thu upna pen a upzia uh huang gol sak tektek leh upna kip semsem in a muh lai tak in Zomi te'n Pasian thu upna pen i upzia neu sak tektek in huang um tektek leng upna khauh pai semsem dan in ki mu hi. Pasian in mihing te a itna ah huam kim ( inclusiveness) tawh it a, nawlkhin leh pampaihna ( exclusiveness) tawh a itna hong lak lo hi.
A sin huai thu
Pasian thu upna ah khauhpai kisa in Khasiangtho tawh kidim tektek theihna dingin i veng leh pam (neighbors) te pen Pasian itna hangin i it ding kisin huai hi. I mi i sa a hih man hi kei, i beh i phung a hih man hi kei Pasian itna bangin itna i neih leh kideidanna leh kipam paihna te hong tawm zaw ding hi. Pasian thupha ngah leh Pasian hoih lua i cih pen mite'n ei tungah hoihna hong bawl bek ciangin a gen thei te hilo in, ei te'n zong " ei tung a hong ki bawl thupha bang tektek mite tungah i bawl ciangin" zong tua kammal a zang theite i hih ding kisin huai sa ing. Kha thu ah hat kisa tektek in, Kha makaihna bang a a kalsuan hing ci na pi'n mite nawl khintektek, pam paih tektek mawk leng i khua vak tang zo lo ding hi. Mite a ding thupha suak zolo ding hi hang!
Dated: August 19,2016