ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား၏ႏိုင္ငံေရးလူပ္ရွားမႈသမိုင္း၊ က်င့္ရွင္းထန္။

CRPP ၏ (၅၃)ႏွစ္ေျမာက္ ျပည္ေထာင္စုေန႔အထိမ္းအမွတ္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ျပည္ေထာင္စုသေဘာတရားမ်ားစာအုပ္ ေကာက္ႏုတ္စာ။

ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား၏ႏိုင္ငံေရးလူပ္ရွားမႈသမိုင္း၊ က်င့္ရွင္းထန္။

နိဒါန္း

ခ်င္းလူမ်ိဳးတို႔သည္ ေရွးပေဝသဏီေခတ္မွစ၍ ယခုအမ်ားစုေနထုိင္လ်က္ရွိေသာ ခ်င္းေတာင္တန္းေပၚတြင္ မီွတင္းေနထုိင္ၾကသည္။ အခ်ိဳ႔ေသာ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားသည္ ေျမျပန္႔တြင္လည္းေနထုိင္ၾကသည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတို႔သည္ တိဗက္-မြန္ဂို(Tibecto-Mongolian) မ်ိဳးႏြယ္စုျဖစ္သည္ဟု အဆုိရွိသည္။ ၄င္းတုိ႔သည္ မိမိတို႔ကိုယ္မိမိ “ဇုိမီး”ဟု ေခၚၾကေသာ္လည္း အမ်ားက ခ်င္းအမ်ိဳးသားဟု သိရွိ နားလည္ၾကသည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားသည္ ကိုယ့္တုိင္းျပည္၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳး၊ ကိုယ့္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပုိင္ႏွင့္ ကိုယ့္နည္းကိုယ့္ဟန္၊ ကိုယ့္စနစ္ျဖင့္ ေနထုိင္လာခဲ့သည္မွာ ေရွးပေဝသဏီကပင္ျဖစ္သည္။

အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အာသံ Assam ျပည္နယ္ထိ သိမ္းပိုက္ၿပီး၊ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာမွ (၁၈၈၅)ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံကို အၿပီး သိမ္းပုိက္ခဲ့သည္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံတို႔ကို သိမ္းပုိက္ၿပီးေသာအခါ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္တို႔သည္ ၄င္းႏွစ္ႏုိင္ငံအၾကားမွာရွိေသာ ခ်င္းေဒသသို႔လည္း သိမ္းပုိက္ရန္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ၾကိဳးစားခဲ့ေသာ္လည္း (၁၈၉၂)ခုႏွစ္က်မွ ထုိးေဖာက္ႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ခ်င္းေစာ္ဘြား ပူထြမ္ေထာင္း၊ ပူကုိင္တြ၊ ပူခုိင္ကမ္းတို႔ေခါင္းေဆာင္ေသာအဖြဲ႔မွ တြန္းလွန္ တုိက္ခုိက္သျဖင့္ အဂၤလိပ္တို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။ ေနာက္တခါ အဂၤလိပ္ အစိုးရမွျပန္လည္တုိက္ ခုိက္လာေသာအခါ အင္အားျခင္းမမွ်သျဖင့္ (၁၈၉၆) ခုႏွစ္က်မွ အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္သို႔ က်ေရာက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ (၁၈၉၆) ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္အစိုးရမွ ခ်င္းေတာင္တန္းစည္းမ်ဥ္းဥပေဒ (Chin Hills Regulation Act) ျပဌာန္းၿပီး ယင္းဥပေဒႏွင့္ ယခုလက္ရွိခ်င္းျပည္နယ္ အပါအဝင္ အိႏၵိယ မဏိပူရ (Manipur, Cachar, Naga Hills) ႏွင့္ Lushai Hills ယခု Mizoram တို႔ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ ခ်င္းေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔မွ မရပ္မနား တုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကရာ (၁၈၉၈)ခုႏွစ္တြင္ ပူထြမ္ေထာင္း၊ ပူကုိက္တြႏွင့္ ပူခုိင္ကမ္း ေခါင္းေဆာင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔မွ အဂၤလိပ္အစိုးရ၏ဝန္ထမ္း ျမိဳ႔အုပ္ ဦးထြန္းဝင္း တို႔အဖြဲ႔အား ထြမ္းဝင္း (Kennedy Peak) ၌ တြန္းလွန္ တုိက္ခုိက္ျခင္းအထိ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ပူထြမ္ေထာင္းႏွင့္ သားထန္ေပါင္ဒါလ္၊ ကင္းဒတ္(ေမာ္လိုက္ အနီး)အခ်ဳပ္၌ေသဆံုးၿပီး၊ ပူကုိင္တြႏွင့္ ပူခုိင္ကမ္း တုိ႔သည္ ျမင္းၿခံေထာင္ႏွင့္ ကပၸလီကြ်န္းအသီးသီးတြင္ ႏွစ္ရွည္ ေထာင္ဒဏ္မ်ားက်ခံေနၾကပါသည္။ အဂၤလိပ္အစိုးရသည္ အႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔ကုိ သိမ္းပုိက္အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ ကာလအတြင္း (၁၉၃၅)ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ခြဲျခားၿပီး၊ Mac Mahon Line ေခၚသည့္ နယ္နိမိတ္တေလ်ာက္ မွတ္တုိင္မ်ား ၄င္းသေဘာအရ စုိက္ထူေသာအခါ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္ ပုိမို ျပင္းျပလာၿပီး၊ နယ္နိမိတ္မွတ္တုိင္မ်ား၊ မၾကာခဏ ဖ်က္ဆီး ႏုတ္ပစ္ေလ့ရွိၾကသည္။ ၄င္း ေနာက္ပုိင္းတြင္ (၁၉၄ဝ) ခုႏွစ္ခန္႔ကစၿပီး ခ်င္းျပည္နယ္ ေတာင္ပုိင္းတြင္ ပူဝမ္းသူးေမာင္ေခါင္းေဆာင္ေသာ အဖြဲ႔မွတမ်ိဳး၊ ခ်င္း ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းတြင္ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္း ေခါင္းေဆာင္ေသာအဖြဲ႔မွ တဖံု၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးအဖံုဖံု နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး၊ လူမ်ိဳး လြတ္လပ္ေရး ရရွိရန္အတြက္ လူပ္ရွားခဲ့ၾကသည္။

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္ေသာအဖြဲ႔မွ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး ရရန္ ၾကိဳးပမ္းလာေသာအခါ ခ်င္းအမ်ိဳးသားတို႔ကလည္း သီးသန္႔ လြတ္လပ္ေရးတုိက္ပြဲလုပ္မည့္အစား တုိင္းရင္းသားအားလံုး ပူးေပါင္း တုိက္ပြဲဝင္လွ်င္ ပုိမိုျမန္ဆန္မည္ဟု ယံုၾကည္သည့္အတြက္ ပင္လံုျမိဳ႔၌ (၁၂၊ ၂၊ ၄၇)ရက္ ေန႔ တြင္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ယင္းစာခ်ဳပ္သည္ အမွန္တကယ္ သေဘာတူျခင္း ဟုတ္/မဟုတ္ ဒီ-အာရ္ရီး(စ္)ဝီလ်ံေခါင္းေဆာင္ေသာ အဖြဲ႔ က ေတာင္တန္းသားမ်ားအား (၁၉၄၇) မတ္လဆန္းခန္႔တြင္ ေမျမိဳ႔သို႔ လာေရာက္ စစ္ေဆးေမးျမန္းေသးသည္။ ယင္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္သည္ ေမျမိဳ႔ အင္ကြာရီ Maymyo Enquiry ဟုအမ်ားကသိရွိသည္။ ေမျမိဳ႔အင္ကြာရီတြင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား ကိုယ္စားျပဳေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ပင္လံုစာခ်ဳပ္ အမွန္သေဘာတူခ်ဳပ္ဆိုျခင္းျဖစ္ျခင္း၊ ဗမာျပည္လြတ္လပ္ေရးရရင္ ဗမာ ႏွင့္ ေပါင္းၿပီး၊ ဖယ္ဒရဲလ္ Federal မူအရ တည္ေထာင္ေသာ ျပန္ေထာင္စု တည္ေထာင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထင္ထင္ရွားရွား အစစ္ခံေျဖဆိုခဲ့ၾကပါသည္။

တုိက္သူႀကီးမ်ား ခန္႕အပ္ျခင္း

(၁၈၉၆) ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္အစိုးရက ခ်င္းေတာင္တန္းအုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ (Chin Hills Regulation Act) ၿဗိတိသွ်ပါလီမန္၌ျပဌာန္းခဲ့သည္။ ယင္းဥပေဒသည္လူေရွေတာင္တန္း၊ ယခု Mizoram ၊ နာဂေတာင္တန္း ၊ ဆြမ္ရာေတာင္တန္း Somra Hill Tract ယခု စစ္ကုိင္းတြင္ပါဝင္) ရခုိင္ေတာင္တန္း (ယခုခ်င္း ျပည္နယ္ တြင္ပါဝင္)မ်ားတြင္ အက်ံဳးဝင္သည္။ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္း ဥေပဒ သည္အဂၤလိပ္အစုိးရက၄င္းတို႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလြယ္ကူရန္အတြက္ ပေဒသရာဇ္ စနစ္ Feudalism အေျခခံ၍ ေရးဆြဲထားေသာ ဥပေဒျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ခ်င္းေတာင္တန္းတြင္ ယင္းဥပေဒအရ တီးတိန္နယ္တြင္ ပူေယာက္က်င့္ခုတ္ Pu Hau Cin Khup ၊ လုမ္ဘန္းရြာတြင္ ပူလႊလ္မုန္ Pu Hlu Mung ဖလမ္းနယ္တြင္ ပူထန္တင့္လ်န္ Pu Thang Tin Lian ဟားခါးနယ္တြင္ ပူကီးအိုမန္ Pu Kio Mang ႏွင့္ တုိင္ခြ်န္ရြာတြင္ ပူၾကြန္႔ဘိခ္ Pu Con Bik / Sun Pek တို႔အသီးသီးခန္႔အပ္ခဲ့ပါသည္။ ပူၾကြမ္ဘိခ္အား က်န္ေစာ္ဘြားမ်ားက ႏွစ္စဥ္ရွိခိုးလက္ေဆာင္(သို႔မဟုတ္) သစၥာခံလက္ေဆာင္ Homage/Tribute ေပးေနက်ျဖစ္သည့္အတြက္ ပူၾကြန္႔ဘိခ္အား အႀကီးဆံုးအျဖစ္ သေဘာထားကာ ၄င္း၏ ရြာတုိင္ခြ်န္အနီးတြင္ ဖလမ္း Balai ျမိဳ႔ကို တည္ေထာင္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ခ်င္းေတာင္တန္း၏ ျမိဳ႔ေတာ္အျဖစ္ ဖလမ္းျမိဳ႔ကို သတ္မွတ္ၿပီး ဖလမ္းျမိဳ႔တြင္ မျပီးျပတ္ႏုိင္ေသာ အမႈကိစၥမ်ားကို မေကြးျမိဳ႔သုိ႔ အေရးဆိုရန္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

နယ္ခ်ဲ႕ေတာ္လွန္ျခင္း

အဂၤလိပ္အစုိးရသည္ ခ်င္းေတာင္တန္းစည္းမ်ဥ္းဥပေဒႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္လာေသာအခါ မခံမရပ္ႏုိင္၍ (၁၈၉၈)ခုႏွစ္တြင္ ပူထြမ္ေထာင္း Pu Thuam Thawng ၊ ပူကုိင္ကြ Pu Kai Tuah ႏွင့္ ပူခုိင္ကမ္း Pu Khai Kam တို႔ ေခါင္းေဆာင္ေသာအဖြဲ႔က အဂၤလိပ္အစိုးရအားေတာ္လွန္၍ အဂၤလိပ္အစိုးရ ၏ဝန္ထမ္း ျမိဳ႔အုပ္ဦးထြန္းဝင္းအဖြဲ႔အား ထြမ္းဝမ္း Thuam Vum နယ္ခ်ဲ႕ အေခၚ ကနီဒီေတာင္ထိပ္ Kennedy Peak ၌ ðခံခိုတုိက္ခုိက္သျဖင့္ ပူထြမ္း ေထာင္း၊ ၄င္း၏သား တန္ေပါင္ဒါလ္ Tg Pau Dul ပူကုိင္တြႏွင့္ ပူခုိင္ကမ္း တို႔အား ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္း ဥပေဒပုဒ္မ၁၄(၁)(ဃ)ႏွင့္ ရာဇသတ္ ႀကီး Indian Penal Code ပုဒ္မ(၃ဝ၂)တို႔အရဖမ္းဆီးခဲ့သည္။ ပူထြမ္းေထာင္း တို႔ သားအဖ ကင္းဒတ္(ေမာ္လိုက္ျမိဳ႔အနီး) အခ်ဳပ္တြင္ ေသဆံုးၾကသည္။ ပူကုိင္တြႏွင့္ ပူခုိင္ကမ္းတို႔အား ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္မ်ား က်ခံေစၿပီး ပူကုိင္ကြ ျမင္းၿခံေထာင္၌၄င္း၊ ပူခုိင္ကမ္း ကပၸလီကြ်န္း Andaman Island ၌၄င္း အသီးသီးထားခဲ့သည္။

(၁၉၁၇)ခုႏွစ္ ပထမကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးဆံုးကာနီးတြင္ အဂၤလိပ္အစိုးရ က ခ်င္းေတာင္တန္းတြင္ စစ္သားအတင္းအၾကပ္ စုေဆာင္းလာသည္။ ခ်င္း အမ်ိဳးသားမ်ားက မဝင္လိုၾကပါ။ သို႔ေသာ္ မဝင္လို႔မရပါ။ တအိမ္ေထာင္ လွ်င္ ေယာက္်ားအသက္(၂ဝ)မွအထက္ တေယာက္က်စီ ဝင္ရမည္ဟု အမိန္႔ ထုတ္သည္။ ယင္းအမိန္႔ကို ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားက မနာခံပဲ ဆန္႔က်င္ၾကသည္။ ၄င္းအမိန္႔ကို ဆန္႔က်င္ ေတာ္လွန္သူမ်ားထဲတြင္ ေခါင္းေဆာင္ျပဳလုပ္သူမွာ ပူငိုလ္ဘိုလ္ Pu Ngul Bul ျဖစ္သည္။ ပူငုိလ္ဘိုလ္ကို အဂၤလိပ္အစိုးရက ဖမ္းဆီးရံုမကပဲ သတ္ျဖတ္ၿပီး အေလာင္းကုိ အစိတ္စိတ္ အမြာမြာ လွီးျဖတ္ကာ တီးတိန္နယ္ရွိ ရြာတုိင္းတြင္ အိမ္ေျခအလိုက္ ေဝငွခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္အစုိးရကို ပုန္ကန္ေတာ္လွန္လွ်င္ ဤကဲ့သုိ႔လုပ္ေဆာင္ျခင္း ခံရလိမ့္မည္ဟု ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္းျဖစ္သည္ဆို၏။ ဟားခါး၊ ဖလမ္း တို႔ကေတာ့ ဆက္လက္မဖီဆန္ၾကပါ။ ေနာက္ဆံုးတီးတိန္ျမိဳ႔နယ္တို႔တြင္ ဖိအားေပးမႈကို မလြန္ ဆန္ႏုိင္ေတာ့သျဖင့္ ပူေဆာင္ထဲအိုး Pu Song Theu ၊ ပူကမ္ဇာမန္ Pu Kam Za Mang ၊ ပူခြါလ္ခင္းထန္ Pu Khuak Thang စေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ပါဝင္သည့္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားအခ်ိဳ႔ အဂၤလိပ္ထဲဝင္ခဲ့သည္။ ၄င္းတို႔ကို အဂၤလိပ္ အစိုးရကခ်င္းလုပ္သားတပ္ Chin Labour Corps ဟု နာမည္ေပးထားၿပီး ဥေရာပ၊ ျပင္သစ္ France သုိ႔ ပုိ႔ေဆာင္ကာ ပထမကမၻာစစ္ပြဲ၌ ပ်က္စီးခဲ့ေသာ ပစၥည္းမ်ားျပန္လည္သိမ္းဆည္းခုိင္းသည္။ ၄င္း ခ်င္းလုပ္သားတပ္မွ ညီညြတ္စြာ ဆႏၵျပျငင္းဆန္ၾကသျဖင့္ (၁၉၁၈)ခုႏွစ္တြင္ ျပင္သစ္မွ ခ်င္းေတာင္တန္းသို႔ ျပန္လည္ပုိ႔ ေဆာင္ခဲ့သည္။

၄င္းခ်င္းလုပ္သားတပ္မ်ားျပန္လာေသာအခါ ျပင္သစ္တြင္ အမ်ားႀကီး ေသဆံုးခဲ့သျဖင့္ လူမစံုေတာ့ပါ။ ထုိအခါ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားပုိမို စိတ္ ထိခုိက္ၾကသည္။ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးလူပ္ရွားလိုစိတ္မ်ား ပုိမိုျမင့္တက္လာသည္။ သို႔ေသာ္ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္းဥပေဒက ေစာ္ဘြားမ်ား၊ တုိက္သူႀကီးမ်ားအား ယင္းလူပ္ရွားမႈမ်ားတားျမစ္ရန္ အာဏာေပးထားသျဖင့္ ျပည္သူလူထုက တုိက္သူႀကီးမ်ားအား ေပးအပ္ထားေသာ အာဏာမ်ားလြန္းသျဖင့္ မေက်နပ္၍ ျပင္ဆင္ေပးပါရန္ ဖလမ္းအေရးပုိင္ မစၥတာ နီလာထံသို႔ (၁၉၃၂) ခုႏွစ္တြင္ ပူေဆြာင္ခုိကမ္း Pu Suang Khaw Kam ႏွင့္ ပူလ်န္မန္ Pu Lian Maung တုိ႔ ေခါင္းေဆာင္ေသာအဖြဲ႔ သြားေရာက္ အေရးဆို ခဲ့ေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။ ၄င္းေနာက္ မေကြးမင္းႀကီးမစၥတာ မကၠရီကင္ထံအထိ အႀကိမ္ႀကိမ္ တက္ေရာက္ အေရးဆိုခဲ့ေသာ္လည္း ေအာင္ျမင္ျခင္းမရွိသည့္အျပင္၊ (၁၉၃၈)ခုႏွစ္တြင္ေခါင္းေဆာင္ပူေဆြာင္ခုိကမ္းသည္ မေကြးျမိဳ႕၌ ရုတ္တရက္ေသဆံုးသြားရွာသည္။ ယင္းသို႔ ေသဆံုးျခင္းသည္ အခ်ိဳ႔က ေျမြကုိက္၍ျဖစ္သည္ဟု ေျပာေသာ္လည္း အမွန္မွာ လုပ္ႀကံခံရျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ အနီးအနားတဝုိက္တြင္ ရွိေသာ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား စိတ္နာၾကည္းၾကပါသည္။ အေလာင္းကိုခ်င္းေတာင္တန္းသို႔ သယ္ယူေရးအတြက္လည္း အႀကီးအက်ယ္ ျပႆနာရုိက္ခတ္သျဖင့္ အဂၤလိပ္တပ္ထြက္ ပူဝမ္းသူးေမာင္ အဖြဲ႔ကလည္း နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရးကိုပိုမိုက်ယ္ျပန္႔ေအာင္လူပ္ရွားလာခဲ့ပါ သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ (၁၉၄ဝ)ခုႏွစ္တြင္ ပူဝမ္းသူးေမာင္ တို႔အဖြဲ႔အား ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္းဥပေဒပုဒ္မ၁၄(၁)(ဃ)အရ ဖမ္းဆီး အက်ဥ္းခ်ထား ျပန္ပါသည္။ ၄င္းအခ်ိန္တြင္ ခ်င္းေတာင္တန္းတြင္ ပုဒ္မ ၁၄(၁)(ဃ) သည္ ယခု ပုဒ္မ(၅) ႏွင့္အတူ အလြန္အမင္း ေခတ္စားသည့္ ပုဒ္မျဖစ္ေလသည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္(၁၉၃၇-၄၅)အတြင္း နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႕က်င္ေရးေဆာင္ရြက္ျခင္း

အဂၤလိပ္အစိုးရက ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္းဥပေဒအရ ခ်င္းေတာင္တန္းကို အုပ္ခ်ဳပ္ေသာအခါ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား၏ ရုိးသားေျဖာင့္မတ္မႈ၊ အက်င့္စာရိတၱျမင့္မားေကာင္းမြန္မႈ၊ ရဲစြမ္းသတၱိပုိင္ဆုိင္မႈႏွင့္ သစၥာတရား ေစာင့္ထိန္းမႈမ်ားကို ေကာင္းစြာ ေတြ႔ရွိလာခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အဂၤလိပ္ စစ္တပ္ထဲသို႔ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား ခပ္မ်ားမ်ားဝင္ေရာက္ေစရန္နည္းမ်ိဳးစံုႏွင့္ ဆြယ္သြင္းခဲ့ပါသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ဒုတိယကမၻာစစ္(၁၉၃၇-၁၉၄၅)ႏွစ္မ်ားအတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံအဂၤလိပ္ စစ္တပ္ထဲတြင္ အရည္းအခ်င္းႏွင့္ ျပည့္စံုေသာခ်င္း အမ်ိဳးသားစစ္သားေျမာက္မ်ားစြာပါရွိလာရာ ခ်င္းတပ္ရင္းအေနႏွင့္တပ္ရင္း (၄)ခုအထိ ရွိလာသည္။

ယင္းသို႔ေသာအေျခအေနတြင္ ဂ်ပန္က (၁၉၄၁) ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၂၃)ရက္ေန႔ ရန္ကုန္ျမိဳ႔ကို ဗံုးၾကဲခဲ့သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ေရာက္လာေသာအခ်ိန္တြင္ အထက္ဗမာျပည္တာဝန္က်သည့္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ဗုိလ္မႉးေအာင္ႏွင့္ ဗုိလ္ရန္ေအာင္ တို႔သည္ အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္မႈရရွိရန္ ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ပူပုမ္းဇမန္ Pu Pum Za Mang က ပူဇဘ်က္ Pu Za Baik မွတဆင့္ ဂ်ပန္ႏွင့္ ဗမာေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင္ ့အဆက္အသြယ္ယူကာ အဂၤလိပ္တို႔ ထြက္ေျပးၿပီး၊ ဂ်ပန္ဝင္လာလွ်င္ ခ်င္းေတာင္တန္းအား လြတ္လပ္ေရးေပးရန္ ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ အဆက္အသြယ္ရၿပီးမၾကာမီ အဂၤလိပ္တို႔သည္ အိႏၵိယသို႔ ထြက္ေျပးၾကသည္။ ထိုအခါ အဂၤလိပ္က ပူပုမ္းဇမန္အား မိမိတို႔ႏွင့္ လိုက္ရန္ေခၚေဆာင္ေသာ္လည္း ပူပုမ္းဇမန္က မလိုက္ဘဲေနခဲ့သည္။ အေၾကာင္းမူကား ဂ်ပန္ႏွင့္ ေျပာထားေသာကတိေၾကာင့္ျဖစ္ေပသည္။ မၾကာမီ ခ်င္းေတာင္တန္းသို႔ ဂ်ပန္တို႔ ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ ၄င္းတို႔ကုိ ပူဇဘ်က္မွ ဦးေဆာင္လာသည္။ သို႔ေသာ္ ဂ်ပန္အေနျဖင့္ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာျခင္းမရွိခဲ့သည့္အျပင္ အဂၤလိပ္အစိုးရထက္ ပိုမိုဆိုးရြားေတာ့သည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားအမ်ားအျပားကို အေၾကာင္းမဲ့သတ္ျဖတ္လာသည္။ ထုိအခါ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕၊ ဂ်ပန္နယ္ခ်ဲ႕မ်ား တြန္းလွန္တုိက္ခုိက္ရန္ ပူေထာင္းက်င့္ထန္ Pu Thawng Cin Thang ၊ ပူေဟာက္ဇာလ်န္ Pu Hua Za Lian ၊ ပူလ်န္က်င့္ထန္၊ Pu Hua Za Lian တို႔ ဦးေဆာင္ေသာအဖြဲ႔က ဆုတ္တဲ လြတ္လပ္ေရးတပ္ဖြဲ႔ (Sukte Independence Army- SIA) ဖြဲ႔စည္း တည္ေထာင္ၿပီး ဂ်ပန္တို႔ကုိ ျပန္လည္တုိက္ခိုက္ခဲ့သည္။

ခ်င္းေတာင္တန္းတြင္ ယင္းသို႔ ဂ်ပန္တို႔ကုိ ျပန္လည္တုိက္ခုိက္ေနစဥ္ အင္ဖါလ္ Imphal တုိက္ပြဲ၌ ဂ်ပန္ကရႈံးနိမ့္သျဖင့္ အဂၤလိပ္က ဂ်ပန္ကို ခ်င္းေတာင္တန္းဘက္သို႔ ျပန္လည္ေမာင္းထုတ္ၿပီး (၁၉၄၅)ခုႏွစ္ တြင္ ခ်င္း ေတာင္တန္း တခုလံုး အဂၤလိပ္က ျပန္လည္ သိမ္းပုိက္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ထိုအခါ အဂၤလိပ္က ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ားစြာကို ဖမ္းဆီးရာ ၄င္းတို႔အနက္ ပူလ်န္က်င့္ထန္ လည္းပါဝင္ခဲ့သည္။ ပူလ်န္က်င့္ထန္ကို ေမျမိဳ႔အထိေခၚေဆာင္ၿပီး ေမျမိဳ႔တြင္ “ဆုတ္တဲလြတ္လပ္ေရးတပ္”ကို အဂၤလိပ္အစိုးရ ခြင့္ျပဳခ်က္မပါဘဲ ဖြဲ႔စည္း တည္ေထာင္ျခင္းသည္ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၄(၁)ဃ က်ဴးလြန္သည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးတေယာက္ကို ေဆတြါလ္ Seitual ေက်းရြာ၌ ွS.I.A ကဖမ္ဆီးသတ္ျဖတ္သည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ဂ်ပန္ႏွင့္ ပူးေပါင္းၿပီး ညီအကိုႏွစ္ေယာက္ (ပူပုမ္းဇမန္ ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္) အဂၤလိပ္အစိုးရကို ဆန္႔က်င္တုိက္ခုိက္သည္ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ အမ်ိဳးမ်ိဳး စြပ္စြဲကာ စစ္ခံုရံုးႏွင့္စစ္ေဆးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခဲ့သည္မွာ လြတ္လပ္ေရးရသည္အထိပင္ျဖစ္ေပသည္။

ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားတည္ေထာင္ျခင္း

ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးဆံုးေသာအခါ ခ်င္းေတာင္တန္းတြင္ အရည္အခ်င္းႏွင့္ျပည့္စံုေသာ စစ္ထြက္ပုဂၢိဳလ္ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိလာေလသည္။ ၄င္းတို႔ အခ်ိဳ႔သည္ စစ္တြင္းျမန္မာႏုိင္ငံ၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံစသည္ျဖင့္ ျပည္ပႏုိင္ငံမ်ားသို႔လည္း ေရာက္ရွိခဲ့ၾကသည္။ အိႏိၵယႏုိင္ငံ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ တို႔တြင္ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔ က်င္ေရးတုိက္ပြဲ ဝင္ၾကပံုတို႔ကိုလည္း ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ၾကားျမင္ေနခဲ့ၾက၏။ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ားတြင္ ပေဒသရာဇ္စနစ္ အရင္းခံ၍ ျပဌာန္းထားေသာ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္းဥေပေဒကို ပယ္ဖ်က္ျခင္း မရွိေသးေၾကာင္းကိုလည္း စစ္ထြက္ ခ်င္းလူႀကီးမ်ားကသိၾက၏။ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ားတြင္ အာဏာရွင္စနစ္က်ဆင္းရန္ ပထမဆံုး ယင္း ဥပေဒပယ္ဖ်က္ရန္ လိုေၾကာင္း ကိုလည္း သိရွိၾကသည္။ ခ်င္းေတာင္တန္မ်ားတြင္ အာဏာရွင္စနစ္က်ဆင္းရန္၊ ပထမဆံုး ယင္းဥပေဒ ပယ္ဖ်က္ရန္လုိေၾကာင္းကိုလည္း သိရွိၾကသည္။

ယင္းဥပေဒ ပယ္ဖ်က္ႏုိင္ဘို႔ရန္အတြက္ လူထုအင္အား၊ လူထု ေထာက္ခံမႈ လိုအပ္သျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးပညာကို လူထုအား ေဟာေျပာရန္ လိုအပ္ေၾကာင္းကုိလည္း သေဘာေပါက္လာၾက၏။ ယင္းသို႔ ႏုိင္ငံေရးပညာေပးႏုိင္ရန္ ႏုိင္ငံေရးပါတီတည္ေထာင္ဖြဲ႔စည္းရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိလာသျဖင့္ (၁၉၄၆) ခုႏွစ္ အလယ္ပုိင္းတြင္ တီးတိန္ျမိဳ႔ ပူလန္႔ခိုးထန္ Pu Lang Khaw Thang ေနအိမ္၌ ပူထန္ခုိကိုင္း Pu Thang Khan Kai ၊ ပူေဆာင္ထဲအိုး Pu Song Theu ၊ ပူထန္ဇာကုိင္း Pu Thang Za Kai ႏွင့္ ပူလန္႔ခို႔ထန္တို႔ပါဝင္ ေခါင္းေဆာင္ေသာ အဖြဲ႔က ခ်င္းေတာင္တန္းလြတ္ေျမာက္ေရးပါတီ (Kham Tung Suah Tak Vaihawn Pawlpi- K.S.V.P) တည္ေထာင္ဖြဲ႔စည္းလိုက္သည္။ ထိုအခ်ိန္ႏွင့္မေရွး မေႏွာင္းမွာပင္ ပူဝုန္း ဇခမ္း Pu Vungh Za Kham ၊ ပူေဟာက္ဇာလ်န္ Pu Hua Za Lian ႏွင့္ ပူတြလန္႔ Pu Thuan Langh တို႔ ဦးေဆာင္ေသာအဖြဲ႔က သစၥာသမာဓိပါတီ (Thuhoih Vaihawm Pawlpi- T.H.V.P) တည္ေထာင္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ျပန္သည္။ ေတာင္ပုိင္းခ်င္းေတာင္တန္းတြင္လည္း မူလရွိၿပီးအဖြဲ႔ကို ပူဝမ္းသူးေမာင္ ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ႔က ခ်င္းေတာင္ညီညြတ္ေရးပါတီဟူ၍ ႏုိင္ငံေရးပါတီအျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖြဲ႔စည္းခဲ့ျပန္သည္။ ေျမာက္ပုိင္းခ်င္းေတာင္တန္းတြင္ (K.S.V.P) လူထုေထာက္ခံမႈ အမ်ားဆံုး ရရွိထားၿပီး၊ ေတာင္ပုိင္းတြင္မူကား ပူဝမ္းသူး ေမာင္ေခါင္းေဆာင္ေသာ ခ်င္းေတာင္ညီညြတ္ေရးပါတီက လူထု ေထာက္ခံမႈ အမ်ားဆံုးရရွိသည္။ ၄င္းေနာက္ ေအာက္တုိဘာလတြင္ ရွမ္း ျပည္ေတာင္ပုိင္း ေညာင္ေရႊျမိဳ႔ရွိ စဝ္ေရႊသုိက္ေနအိမ္တြင္ ခ်င္းေခါင္းေဆာင္မ်ားအပါအဝင္ ရွမ္း၊ ကခ်င္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ေတာင္ေပၚသားမ်ား ညီညြတ္ေရး မဟာေကာင္စီ (The Supreme Conuncil of the United Hill People SCOUHP) ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ဤကဲ့သို႔ စကုတ္ (SCOUHP) ဖြဲ႔စည္းျခင္းသည္ တန္းတူရည္တူ စံစားခံစားေရးအတြက္ ရည္ရြယ္၍ ဖြဲ႔စည္းျခင္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၊ ဆိုရွယ္လစ္ပါတီ၊ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းေခါင္းေဆာင္သည့္ ဖဆပလပါတီ တို႔ရွိသည္။ ထိုကဲ့သုိ႔ ကိုယ့္ ယံုၾကည္ခ်က္ႏွင့္ ကိုယ့္လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ကိုယ့္နည္း ကိုယ္ဟန္ႏွင့္တုိက္ပြဲ ဝင္ၾကသည္။

စစ္မျဖစ္ကာလကစ၍ ဘုရင္ခံျဖစ္ခဲ့ေသာ ဆာေဒၚမန္စမစ္အား ၿဗိတိသွ်အစုိးရက ရာထူးမွရုပ္သိမ္းၿပီးေနာက္ ယာယီဘုရင္ခံအျဖစ္ ဟင္နရီ နုိက္ ကိုခန္႔အပ္ခဲ့ပါသည္။ စက္တင္ဘာ (၁၉၄၆) ခုႏွစ္တြင္ ဆာဟူးဘတ္ရန္႔ ဘုရင္ခံအျဖစ္ေရာက္လာသည္။ ၄င္း၏ ဦးစားေပး အဓိကတာဝန္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရႈတ္အေထြးမ်ား ေျဖရွင္းေရးျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ေျဖရွင္းရာတြင္ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ တုိက္ပြဲဝင္ေနေသာပါတီမ်ား၏ ၾကားျဖတ္အစုိးရကို ဘုရင္ခံေကာင္စီအျဖစ္ဖြဲ႔ရန္ျဖစ္သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ ဖဆပလ ပါတီက ဤကမ္းလွမ္းခ်က္ကိုလက္ခံသည္။ အာဏာ ခြဲေဝ၍ဌာနခ်ေပးေသာအခါ ေတာင္တန္းသားမ်ားအတြက္ ဘာမွ် မပါရွိခဲ့ပါ။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာေသာ္ ယင္းဖြဲ႔စည္းေသာ ေကာင္စီတြင္ ေတာင္တန္းသားတဦးမွ် မပါပါ။ ေစာဘဦးႀကီး ပါေသာ္လည္း ၄င္းသည္ ဘုရင္ခံကခန္႔သူ ျဖစ္သည္။ ဗမာေခါင္းေဆာင္မ်ား ခြဲေဝခ်ေပးျခင္း မဟုတ္ပါ။

ေကာင္စီတြင္ ဘုရင္ခံဆာဟူးဘတ္ရန္႔ ကုိယ္တုိင္ ဥကၠ႒ျဖစ္ၿပီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ဒုတိယ ဥကၠ႒ျဖစ္သည္။ လြတ္လပ္ေရး အေရးဆိုရန္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္အဖြဲ႔ ဘိလပ္သို႔သြားေသာအခါ ေတာင္တန္းသားမ်ား ညီညြတ္ေရးမဟာေကာင္စီ (စကုတ္) (SCOUHP)က အခုလာေသာအဖြဲ႔မွာ မိမိတို႔ကိုယ္စားျပဳေသာအဖြဲ႔ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ထုိခ်ိန္ ၿဗိတိသွ်ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ကလီမင္အက္တလီထံသို႔ ေၾကးနန္း ေပးပုိ႔ခဲ့ပါသည္။ ၿဗိတိသွ် ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ကလီမင့္အက္တလီႏွင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔က ေအာင္ဆန္း-အက္တလီ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ယင္း ေအာင္ဆန္း-အက္တလီ စာခ်ဳပ္အရ ေတာင္တန္းသားမ်ား မိမိတို႔၏ ကံၾကမၼာကို မိမိတို႔ဆံုးျဖတ္ပုိင္ခြင့္ အသိ အမွတ္ျပဳထားသည့္အေလ်ာက္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို ခ်ဳပ္ဆိုႏုိင္ရန္ျဖစ္ေစခဲ့သည္ ဟုေျပာႏုိင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လြတ္လပ္ေရး ရရွိေရးအတြက္ ပင္လံု စာခ်ဳပ္ အေရးႀကီးသကဲ့သို႔ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ေပၚေပါက္ေရးအတြက္ ေအာင္ဆန္း-အက္တလီစာခ်ဳပ္ အေရးႀကီးသည္။ ေအာင္ဆန္း-အက္တလီစာခ်ဳပ္ ေပၚေပါက္ေရးအတြက္ စကုတ္ေၾကးနန္း အေရးႀကီးသကဲ့သို႔ စကုတ္ေၾကးနန္း ေပၚေပါက္ေရးအတြက္ တန္းတူရည္တူ ဆက္ဆံလုပ္ကုိင္ၾကဘို႔လည္း အေရးႀကီးသည္ဟု ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားက သေဘာေပါက္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လြတ္လပ္ေရး ရရွိရန္ အဓိကလိုအပ္ခ်က္မွာ တန္းတူရည္တူဆက္ဆံ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ျဖစ္သကဲ့သို႔ လြတ္လပ္ေရး အဓြန္႔ရွည္ခုိင္ၿမဲ ရန္မွာလည္း ယင္း တန္းတူရည္တူ ဆက္ဆံျပဳမႈေဆာင္ရြက္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္ဟု ခ်င္းအမ်ိဳးသား ပါတီမ်ားက သေဘာေပါက္ၾကသည္။ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေနာက္ (၁၉၅၆) ခုႏွစ္တြင္ ဖလမ္းနယ္မွ ဦးဇရဲလ်န္ေခါင္းေဆာင္ေသာအဖြဲ႔က ခ်င္းအမ်ိဳးသား ကြန္ဂရက္ (CHIN NATIONAL CONGRESS) ပါတီ ဖြဲ႔စည္း တည္ေထာင္ခဲ့ရာ ဖလမ္းျပည္သူလူထု၏ ေထာက္ခံမႈရခဲ့သည္။

ပင္လံုစာခ်ဳပ္ လက္မွတ္ေရးထုိးၾကျခင္း

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းတို ့ ဘိလပ္မွ ျပန္လည္ေရာက္ရွိေသာအခါ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပုိင္း ပင္လံုျမိဳ႔၌ ဗမာေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ေတာင္တန္းေဒသ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အထူးသျဖင့္ (SCOUHP) ေခါင္းေဆာင္မ်ားအစည္းအေဝး က်င္းပၾကပါသည္။ လြတ္လပ္ေရး လိုခ်င္ၾကသည္။ ကိုယ့္နည္း ကိုယ့္ဟန္ႏွင့္ တကြဲတျပားစီ လြတ္လပ္ေရးတုိက္ပြဲဝင္မည့္အစား ေျမျပန္႔ဗမာေခါင္းေဆာင္ေတြႏွင့္ ေတာင္ေပၚေဒသေခါင္းေဆာင္မ်ား ပူးေပါင္းၿပီး၊ တုိက္ပြဲဝင္ၾကလွ်င္ ပိုမိုျမန္ဆန္မည္၊ လြတ္လပ္ေရးျမန္ျမန္ရႏုိင္မည္ဟု ေခါင္းေဆာင္ အားလံုးက ရက္အတန္ၾကာ ေဆြးေႏြးညိွႏႈိင္းၾကၿပီးေနာက္ သေဘာေပါက္လာၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေတာင္ေပၚေျမျပန္႔ ပူးေပါင္းၿပီး၊ လြတ္လပ္ေရးေတာင္းဆိုမည္ ဆိုလွ်င္ ပုိမုိျမန္ဆန္စြာ လြတ္လပ္ေရးရလိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္သည့္အတြက္ဟု အစခ်ီၿပီး အခ်က္(၇)ခ်က္ ပါေသာ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ႀကီးကို(၁၉၄၇)ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ ဝါရီလ(၁၂)ရက္တြင္ လတ္မွတ္ေရးထုိးႏုိင္ခဲ့သည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား ကိုယ္စားျပဳ လက္မွတ္ေရးထုိးသူတို႔မွာ -

(၁) ပူေထာင္းဇခုပ္ PU THAWNG KHUP

(၂) ပူလႊရ္မႈံ PU HLUR HMUNG

(၃) ပူကီးအိုးမန္ PU KIO MANG တို႔ျဖစ္ၾကသည္။

ပူေထာင္းဇခုပ္သည္ အဂၤလိပ္အစိုးရစတင္ဝင္ေရာက္စဥ္ ခုခံတုိက္ ခုိက္ရာတြင္ဦးေဆာင္သူ ကင္းဒတ္ အခ်ဳပ္တြင္ သားျဖစ္သူႏွင့္ တာန္ေပါင္ဒါလ္း ႏွင့္အတူ ေသဆံုးသူ ပူထြမ္ေထာင္း၏ ေျမးျဖစ္သည္။

ယင္းသုိ႔ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထုိးၿပီးေနာက္ ၄င္း စာခ်ဳပ္အရ ၿဗိတိသွ်ဘုရင္ခံဆာဟူးဘတ္ရန္႔၏ေကာင္စီတြင္ ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ ရွမ္းအမ်ိဳးသားထဲမွ တေယာက္၊ ကခ်င္အမ်ိဳးသားထဲမွ တေယာက္၊ ခ်င္းအမ်ိဳးသားထဲမွ တေယာက္က်စီ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ရွမ္းအမ်ိဳသားမ်ား ကိုယ္စားျပဳရန္ စပ္စံထြန္း၊ ကခ်င္အမ်ိဳးသားမ်ားကိုယ္စားျပဳရန္ ဆမားဒူးဝါး ဆင္ဝါးေနာင္၊ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားကိုယ္စားျပဳရန္ ပူဝမ္းကိုေဟာ Pu Vum Ko Hau တို႔အသီးသီးသတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ ပင္လံုသေဘာတူ စာခ်ဳပ္ႏွင့္ ဘုရင္ခံေကာင္စီဝင္ စာရင္းတင္သြင္းေသာအခါ အမွန္တကယ္သေဘာတူညီခ်က္ ဟုတ္/မဟုတ္ ေတာင္ေပၚေျမျပန္႔ ပူးေပါင္းၿပီး လြတ္လပ္ေရးယူမည္ဆိုလွ်င္ ဘယ္ပံုဘယ္နည္း ပူးေပါင္းၾကမည္ကို အမွန္တကယ္သိရွိႏုိင္ေရးအတြက္ဆက္လက္ၿပီး ေတာင္တန္းေဒသ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ (FRONTIER AREAS COMMITTEE OF ENQUIRY) ဖြဲ႔စည္းၿပီး (၁၉၄၇)ခု မတ္လ အလယ္တြင္ ေမျမိဳ႔၌ ညီလာခံက်င္းပၿပီး စစ္ေဆးခဲ့သည္။ ယင္းေကာ္မရွင္ကို ဒီဘာရ္ဝီလ်ံရီးစ္က ဦးေဆာင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဗမာဘက္မွ ဤအခါတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မပါေတာ့ဘဲ ဦးႏု၊ ဦးတင္ထြဋ္၊ ဗုိလ္ခင္ေမာင္ကေလး၊ ဦးျမင့္သိန္း၊ ရွမ္းဘက္မွ စပ္စံထြန္း၊ ကရင္ဘက္မွ ေစာစံေကး၊ ကခ်င္ဘက္မွ ဆမားဒူးဝါး ဆင္ဝါးေနာင္၊ ခ်င္းဘက္မွ ပူးဝမ္းကိုေဟာတို႔သည္ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔ဝင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဤေကာ္မရွင္ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားကိုယ္စားလွယ္ အားလံုးက ျပည္ေထာင္စုမူ FEDERAL ဖယ္ဒရယ္လ္မူအရ ပူးေပါင္းမည္ဟု တင္ျပ ၾကပါသည္။ ထို႔ေနာက္ပုိင္း လြတ္လပ္ေရးၾကိဳးပမ္းမႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ခ်င္းေခါင္းေဆာင္မ်ား ကန္႔ကြက္ခဲ့ၾကျခင္း မရွိပါ။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တို႔ က်ဆံုး ၿပီးေနာက္ ႏု-အက္တလီစာခ်ဳပ္ လန္ဒန္တြင္ ခ်ဳပ္ဆိုခ်ိန္တြင္ SCOUHP က ေၾကးနန္းရုိက္ရန္လည္း မလိုခဲ့ေတာ့ပါ။ အခ်ိဳ႔သူမ်ားက “နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ တို႔၏ ေသြးခဲြမႈကို လြဲမွားစြာလက္ခံခဲ့ေသာ ေစာ္ဘြားအခ်ိဳ႔က ဗုိလ္ခ်ဳပ္တို႔ ဘိလပ္၌ လြတ္လပ္ေရး အေရးဆိုေနစဥ္ ေၾကးနန္းရုိက္သည္”ဆိုၿပီး မၾကာခဏ ေျပာေလ့ရွိသည္။ ပင္လံုစိတ္ဓာတ္ျမွင့္တင္လို၍ အမွန္တကယ္ ျပည္ေထာင္စုကို ခ်စ္လွ်င္ ထုိစကားမ်ိဳး ယခုလိုအခ်ိန္အခါမ်ိဳးမွာ မၾကာခဏ မေျပာဘဲ ရပ္တမ္းကရပ္သင့္ၿပီ။ ထုိေၾကးနန္းသည္ တန္းတူရည္တူဆက္ဆံ က်င့္ႀကံဘို႔ ေတာင္းဆိုေသာေၾကးနန္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ကုိယ္တုိင္သိရွိၿပီးအက္တလီ ႏွင့္စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုကာ ပင္လံုမွာ ကုိယ္တုိင္ ေျဖရွင္းၿပီးျဖစ္ေၾကာင္းကို မွတ္ထား ၾကရန္ လိုအပ္ပါသည္။

တုိင္းျပဳျပည္ျပဳကို ကုိယ္စားလွယ္ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္း

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔ ဘိလပ္ကျပန္လာၿပီးေနာက္တႏွစ္အတြင္း လြတ္လပ္ေရးရမည္ဟူ၍ ေၾကြးေၾကာ္သည့္အတုိင္း ျမန္မာႏုိင္ငံဖြဲ႔ စည္းပံု အေျခခံဥပေဒေရးဆြဲရန္လိုေၾကာင္း၊ ယင္းဥပေဒၿပီးဆံုးမွသာ ၿဗိတိသွ်အစုိးရ က လြတ္လပ္ေရးေၾကညာေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။ (၁၉၄၇) ခုႏွစ္အတြင္း တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ (CONSTITUENT ASSEMBLY) ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ေရြးေကာက္ရန္ စီစဥ္သည္။ ဗမာေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းၿပီး၊ ၄င္းတို႔ပါတီဝင္ရန္မွာလည္း မိမိတို႔အၾကား အစိတ္စိတ္အျမႊာျမႊာ ကြဲျပဲေနၾကသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေခါင္းေဆာင္သည့္ ဖဆပလအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၌ပင္လွ်င္ အတြင္းျပႆနာေပၚေပါက္ေနသည္။ စက္တင္ဘာအေရးေတာ္ပံု (အေထြေထြသပိတ္ႀကီး)ကို ၄င္းတို႔ပါတီ အာဏာရရွိေရးအတြက္ အသံုးခ်သည္ဆုိၿပီး၊ ကြန္ျမဴနစ္က ဖဆပလအား ရႈံ႔ခ်ခဲ့သည္။ တဖန္ ကြန္ျမဴနစ္မ်ား အနက္လည္း သခင္သန္းထြန္းႏွင့္ သခင္စုိးတို႔ကြဲၾကသည္။ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားကလည္း ခြဲျခားခြဲျခားျဖစ္ေနသည္။ ဘုရင္ခံေကာင္စီတြင္ ကြန္ျမဴနစ္မ်ား၏ ခြဲတမ္းအရပါဝင္သူ ဦးသိန္းေဖျမင့္လည္း ႏႈတ္ထြက္သြားသည္။

ယင္းသို႔ ရႈတ္ေထြးေနေသာအခ်ိန္တြင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ K.S.V.P.ပါတီကိုယ္စားလွယ္မ်ား ခတညပါတီ၊ ပူဝမ္းသူးေမာင္ ပါတီမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ တသီးပုဂၢလကိုယ္စားလွယ္မ်ား ယွဥ္ျပိဳင္ၾကသည္။ K.S.V.P. ပါတီကို ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္း Capt. Mang Tung Nung က ဦးေဆာင္သည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားႏုိင္ငံေရးေလာကကို ပူးဝမ္းသူးေမာင္ ႏွင့္ ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္းတို႔ႏွစ္ဦးက လႊမ္းမိုးထားသည္။ ပူဝမ္းသူးေမာင္ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီကို ဤပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦးကဦးေဆာင္သည္။ ထုိသို႔ တာဝန္ယူ ေနခ်ိန္အတြင္း တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ကကိုယ္စားလွယ္ တရာတဆယ့္တဦး(၁၁၁)ပါဝင္၍ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ကိုယ္တုိင္ အမႉးျပဳေသာ အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲေရးေကာ္မတီ (Constitutional Drafting Committee)တရပ္ဖြဲ႔စည္းခဲ့ သည္။ ထုိေကာ္မတီတြင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသား ကိုယ္စား ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္း ႏွင့္ ပူဆဝတ္ Pu Savut တို႔ ႏွစ္ေယာက္ ပါဝင္သည္။ ယင္း အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲေသာအခါ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ပါ အခ်က္အလက္မ်ားအား အေျခခံ ေရးဆြဲရမည္ျဖစ္သည့္အတြက္ ျပည္ေထာင္စု Federal ပံုစံ ျဖစ္ႏုိင္ေရးအတြက္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္က လမ္းညြန္းခ်က္(၇)ခ်က္ခ်မွတ္ထားၿပီး အႀကံေပးအရာရွိ Constitutional Advisor ဦးခ်န္ထြန္း အား ၄င္း လမ္းညြန္ခ်က္ (၇) ခ်က္ကို ေပးအပ္သည္။ ဦးခ်န္ထြန္းက ”ျဖစ္ႏုိင္ပါ့မလား” ဟု ဗုိလ္ခ်ဳပ္အားျပန္ ေျပာလိုက္သျဖင့္ အႀကီးအက်ယ္ စကားမ်ားၾကသည္ဟု ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းက ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားအား ေနာင္တြင္ေျပာျပသည္။ ေနာက္ဆံုး ဗုိလ္ခ်ဳပ္က “ဦးခ်န္ထြန္း- ခင္ဗ်ား ဥပေဒေကာင္းေကာင္း နားလည္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ ဥပေဒကို လူကလုပ္တာဆိုတာကို နားမလည္ ခဲ့ဘူး။” ဆိုၿပီး၊ ယင္း လမ္းညြန္ခ်က္ (၇)ခ်က္ကို မျပင္ေတာ့ဘဲ ဒီအတုိင္းဘဲ ဦးခ်န္ထြန္းအား ေပးအပ္ခဲ့ေၾကာင္း ကပၸတိန္ႀကီးကေျပာသည္။

ထုိကဲ့သုိ႔ အေျခခံဥပေဒ အတြက္ လံုးေထြးေနခ်ိန္မွာ မေမွ်ာ္လင့္ပဲ ရုတ္တရက္ ဇူလိုင္လ(၁၉)ရက္ ေန႔တြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ႀကီးမ်ား ႏုိင္ငံေတာ္ သစၥာေဖာက္ မသမာသူတို႔၏ လက္ခ်က္ေၾကာင့္ က်ဆံုးခဲ့ၾကသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေနရာတြင္ ဦးႏုအားေခၚယူတင္သြင္းၿပီး ေအာင္ဆန္း-အက္တလီစာခ်ဳပ္၊ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ႏွင့္ ေမျမိဳ႔စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ တို႔အေျခခံ၍ ေရးဆြဲလ်က္ရွိေသာ အေျခခံဥပေဒၿပီးဆံုးေရး၊ လြတ္လပ္ေရး အျမန္ဆံုး ေၾကညာႏုိင္ေရးအတြက္ လြန္စြာအေရးႀကီးလာသျဖင့္ အေျခခံ ဥပေဒကို ဆက္လက္ေရးဆြဲၾကပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ အစားထုိးလို႔မရေသာ အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း က်ဆံုးသည့္အတြက္ ယူၾကံဳးမရ ျဖစ္ၾကရသည္။ အေၾကာင္းမွာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္၏မူအတုိင္း ဘယ္သူမွ် အေျခခံ ဥပေဒေရးဆြဲဖို႔ စိတ္မဝင္စားၾကေတာ့ပါ။ ဦးခ်န္ထြန္းအား ပံုေအာၿပီး သူၿပီးလွ်င္ၿပီးသည့္ အေနမ်ိဳးထားသည္။ ဦးခ်န္ထြန္းကလည္း အိႏၵိယႏုိင္ငံသုိ႔ မၾကာခဏသြားေရာက္ၿပီး၊ အိႏိၵယအေျခခံဥပေဒေရးဆြဲရာတြင္ အႀကံေပး အရာရွိျဖစ္သူ ေဒါက္တာအမ္ဘကၠာ Dr. Ambedkar ႏွင့္ တုိင္ပင္ ေဆြးေႏြးကာ ေရးဆြဲေရးေကာ္မတီအား အတည္ျပဳခုိင္းသည္။ ထို႔ေနာက္ တုိင္းျပဳ ျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္တြင္တင္ျပၿပီး အတည္ျပဳခ်က္ယူခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာၿပီးေနာက္ ေရးဆြဲသည့္ အေျခခံဥပေဒကို ျပဌာန္းခဲ့ပါသည္။

ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႕ေပၚေပါက္လာျခင္း

(၁၉၄၈)ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ (၄)ရက္ေန႔တြင္ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာ ၿပီး၊ အေျခခံဥပေဒလည္း ျပဌာန္းခဲ့သျဖင့္ ယင္းအေျခခံဥပေဒအရ ယခင္ခ်င္း ေတာင္တန္းမ်ားဟု နာမည္ေပးထားေသာ ခ်င္းတို႔နယ္ေျမမ်ားသည္ ခ်င္း ဝိေသသတုိင္းျဖစ္လာသည္။ ထုိနည္းတူစြာ ခ်င္းေရးရာဝန္ႀကီးဌာနလည္းေပၚ ေပါက္လာပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယခင္ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားအား ေက်းကြ်န္သဖြယ္ ဖိႏွိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ထားခဲ့ေသာ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ားစည္းမ်ဥ္းဥပေဒ CHIN HILLS REGULATION ACT ကိုမူ မဖ်က္ေသးပဲရွိပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ခ်င္း ေရးရာဝန္ႀကီးဌာနတြင္ရွိသည့္ ခ်င္းတုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ (၁၄)ဦးတို႔က ယင္းဥပေဒကို ပယ္ဖ်က္ႏုိင္ရန္ အဓိက တာဝန္တရပ္အေနျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ၄င္းအခ်ိန္တြင္ ခ်င္းေရးရာ ဝန္ႀကီးမွာမန္းတုန္းႏုန္းျဖစ္သည္။ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းသည္ ႏုိင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏု၏ အတြင္းေရး အတြင္းဝန္ P.A.လည္းျဖစ္သည္။ ၄င္းျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ေကာက္ပဲသီးႏွံေရာင္းဝယ္ေရး SAMB ဥကၠ႒လည္း ျဖစ္သည္။

ခ်င္းဝိေသသတုိင္းအေျခအေန စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္ ေကာ္မတီတရပ္ဖြဲ႔ စည္းရန္ (၁၉၄၈)ခုႏွစ္ဇန္နဝါရီလ(၂၂)ရက္ေန႔တြင္ ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္းက ခ်င္းေရးရာ ဥကၠ႒အေနႏွင့္ ေဆြးေႏြးတင္ျပရာ အားလံုးက သေဘာတူၾကသည္။ ေကာ္မတီတြင္ ရာထူးအရ ခ်င္းေရးရာဝန္ႀကီး ပူဝမ္းသူးေမာင္ပါဝင္ၿပီး၊ ဝန္ထမ္းမ်ားအနက္မွ ခ်င္းဝိေသသတုိင္း၊ တုိင္းမင္းႀကီးဦးသိမ္းေမာင္ႏွင့္ ပညာေရးဌာနမွ ဦးစုိးဝင္းတုိ႔ပါဝင္သည္။ အမွန္မွာေတာ့ ဝန္ႀကီးဦးဝမ္းသူေမာင္ က ရာထူးအရသာပါဝင္ျခင္း Ex-officiomember ျဖစ္ၿပီး၊ ခ်င္းေတာင္တန္း ျပည္သူလူထုအေပၚ အဆုိပါခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ မည္ကဲ့သို႔ ဖိႏွိပ္ခဲ့သည္ဆိုသည္ကို သိရွိၿပီးျဖစ္သည္။ အမွန္တကယ္ စံုစမ္းစစ္ေဆးသူမွာ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမဟုတ္သည့္ အဆုိပါ ဦးသိမ္းေမာင္ႏွင့္ ဦးစုိးဝင္း တုိ႔ျဖစ္ေနပါသည္။

ဤကဲ့သုိ႔ ခ်င္းေရးရာ ေကာင္စီသေဘာတူဆံုးျဖတ္ထားျခင္းကို ႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႔သို႔ တင္ျပရန္ျဖစ္သျဖင့္ ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္းက ဝန္ႀကီးအဖြဲ႔သို႔မတင္ျပမီ ႏုိင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ထံ အေၾကာင္းစံု တင္ျပခဲ့သည္။ ၄င္းေနာက္(၁၉၄၈)ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ (၅)ရက္ေန႔တြင္ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႔၌ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ေစလႊတ္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ခ်င္းလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက စံုးစမ္းေရးေကာ္မရွင္၏ေတြ႔ရွိခ်က္ ေစာင့္မည္ဆိုလွ်င္ ၾကာမည္။ ၄င္းေကာ္မရွင္၏ ေတြ႔ရွိခ်က္သည္ ဥပေဒျပဌာန္းသည့္အခါ ထည့္သြင္း စဥ္စားရန္ထားမည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ လူထုဆႏၵ ယခုခ်က္ခ်င္း အစည္းအေဝးႀကီး က်င္းပၿပီး၊ ယူထားမည္ဟု သေဘာတူၾကသျဖင့္္ (၁၉၄၈) ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ(၁၈-၂၃)အတြင္း ခ်င္းဝိေသသတုိင္း၏ ျမိဳ႔ေတာ္ျဖစ္ေသာ ဖလမ္းျမိဳ႔တြင္ လူထုအစည္းအေဝးပြဲက်င္းပရန္ သေဘာတူၾကသည္။ ၄င္းစည္းေဝးပြဲႀကီးသို႔ တက္ေရာက္ရန္ ႏုိင္ငံေတာ္သမတႀကီး စပ္ေရႊသိုက္ႏွင့္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုတို႔ကို ဖိတ္ၾကားထားေသာ္လည္း သမတႀကီးသာတက္ျဖစ္ခဲ့သည္။ စည္းေဝးပြဲႀကီးသို႔ လူထု(၅ဝဝဝ)ေက်ာ္ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ စံုးစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မတီဝင္မ်ားလည္း စံုလင္စြာတက္ေရာက္ၾကသည္။ အစည္းအေဝးႀကီးကို (၁၈-၂ဝ)ထိသာ ပါဝင္တက္ခဲ့ၾကသည္။

(၁၉၄၈)ခု ေဖေဖၚဝါရီလ (၂ဝ)ရက္ေန႔တြင္ တီးတိန္နယ္မွ ဆူဗီဒါရ္ ပူထန္ဇကုိင္ Sub. Pu Thang Zakai မွ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ေခတ္ ပေဒသရာဇ္ ဥပေဒအရ ခ်င္းျပည္သူလူထုအား ေက်းကြ်န္သဖြယ္ ဖိႏွိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ စံနစ္၊ အခြန္ေတာ္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ဆက္ေၾကး အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ေကာက္ယူျခင္းစနစ္၊ ျပည္သူလူထုထံမွ မတရား လုပ္အားမ်ိဳးစံု ေတာင္းယူျခင္းစနစ္ မ်ိဳးစံုတို႔ကို ဖ်က္သိမ္းရန္၊ ပေဒသရာဇ္ဥပေဒအရ ခန္႔အပ္ထားေသာ တုိက္သူႀကီး၊ ရြာသူႀကီးရာထူးမ်ား ဖ်က္သိမ္းပစ္ရန္ႏွင့္ ၄င္းတို႔ေနရာတြင္ျပည္သူလူထု ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ေသာ ေက်းရြာေကာင္စီဥကၠ႒၊ တုိက္နယ္ေကာင္စီဥကၠ႒စသျဖင့္ ထားရွိရန္ အဆုိတင္သြင္းခဲ့သည္။ အစည္းအေဝး သဘာပတိ အျဖစ္ ႏုိင္ငံေတာ္သမတႀကီးစဝ္ေရႊသုိက္က ေဆာင္ရြက္ၿပီး၊ အခမ္းအနားမႉးအျဖစ္ ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္းက ေဆာင္ရြက္သည္။ သဘာပတိက “ကန္႔ ကြက္သူရွိပါသလား”ဟုေမးေသာအခါ ကန္႔ကြက္သူရွိ၍ ေထာက္ခံသူလည္းရွိသျဖင့္ မဲႏွင့္ဆံုးျဖတ္ခဲ့ရသည္။ အဆိုကို ေထာက္ခံမဲ (၄၉၉၃)မဲရွိၿပီး၊ ကန္႔ ကြက္မဲ (၇)မဲရရွိသည္။ ထိုအခါ သဘာပတိက အဆုိကို အတည္ျပဳေၾကာင္း ေၾကညာလုိက္သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ (၂ဝ၊ ၂၊ ၄၈)ေန႔သည္ ခ်င္းျပည္သူ လူထုတရပ္လံုးက အသဲႏွစ္လံုးၾကားက ဆႏၵေဖာ္ထုတ္ေသာေန႔ျဖစ္သည္။ ခ်င္းျပည္သူလူထုအေရး ေအာင္ျမင္ေသာေန႔ျဖစ္သည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားရဲ ့ ရာဇဝင္တမ်ိဳး ေျပာင္းလဲေသာ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္ျဖစ္သည္။ တမ်ိဳးေျပာရလွ်င္ နယ္ခ်ဲ႕သမားမ်ားရဲ့ ပေဒသရာဇ္ဥပေဒျဖစ္ေသာ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ားစည္းမ်ဥ္းဥပေဒ Chin Hills Regulation Act က်ဆံုးေသာေန႔ျဖစ္သည္။ ခ်င္းေတာင္တန္းတြင္ ဒီမုိကေရစီေအာင္ပြဲေန႔ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ (၁၉၄၈)ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ (၂ဝ)ရက္ေန႔သည္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ဟု သတ္မွတ္ေခၚဆိုၾကသည္။

သဘာပတိအျဖစ္ေဆာင္ရြက္သူ ႏုိင္ငံေတာ္သမတႀကီးစဝ္ေရႊသုိက္သည္ ေစာ္ဘြားတဦးျဖစ္သည့္အတြက္ ပေဒသရာဇ္က်ဆံုး၍ ပေဒသရာဇ္ ဥပေဒအရ ခန္႔အပ္ထားေသာ ရြာသူႀကီးမ်ား၊ တုိက္သူႀကီးမ်ား၊ ေစာ္ဘြားမ်ား၏ အာဏာခ်က္ခ်င္းႀကီး က်ဆံုးေသာအခါ သနားစာနာမိသျဖင့္ ၄င္း အစည္းအေဝးမွာပင္ ၄င္းရြာသူႀကီးမ်ား၊ တုိက္သူႀကီးမ်ားႏွင့္ ေစာ္ဘြားႀကီးမ်ားအား ေလ်ာ္ေၾကး သိန္းႏွင့္ခ်ီၿပီးေပးေၾကာင္း ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါသည္။ ယင္းေလ်ာ္ေၾကးေငြမ်ားကို စံုစမ္းေရးေကာ္မတီၿပီးဆံုးေသာ (၁၉၄၈) ခုႏွစ္ စက္တဘၤာလ (၉)ရက္ေန႔ ေနာက္ပုိင္းတြင္ အဆင့္လိုက္ခြဲတမ္းခ်ေဝငွခဲ့ပါသည္။

၄င္းေနာက္ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ားစည္းမ်ဥ္းဥပေဒကို တရားဝင္ ဖ်က္သိမ္းကာ (၁၉၄၈)ခုႏွစ္ ခ်င္းဝိေသသတုိင္း အက္ဥပေဒ CHIN SPECIAL DIVISION ACY (1948) ႏွင့္ ခ်င္းဝိေသသတုိင္း (ဥပေဒမ်ားသက္ဆုိင္ျခင္း) CHIN SPECIAL DIVISION – EXTENSION OF LAWS ACT တို႔ႏွင့္ အစားထိုး ျပဌာန္းခဲ့ပါသည္။

သုိ႔ေသာ္ ၄င္းအခ်ိန္တြင္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံတြင္အလြန္စိတ္ အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္ဘြယ္ရာ အခ်က္ႀကီးတခု ေပၚလာသည္။ ခ်င္းေရးရာ ဝန္ႀကီးဌာနအပါအဝင္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရသည္ ”ရန္ကုန္အစိုးရ”ဟု အေခၚ ခံေနရေသာအခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ကရင္သူပုန္ထသည္။ ကြန္ျမဴနစ္ေတြကလည္း ေတာခုိၾကသည္။ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီဥကၠ႒ျဖစ္သူ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းကလည္း ႏုိင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏု၏ အတြင္းေရးအတြင္းဝန္ျဖစ္သည့္အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံေကာက္ပဲသီးႏံွေရာင္းဝယ္ေရးဘုတ္အဖြဲ႔ SAMB ဥကၠ႒လည္းျဖစ္သည့္အတြက္ အလြန္အလုပ္မ်ားသည္။ ဤအေတာအတြင္း အစိုးရတြင္ လက္နက္မရွိေတာ့ပါ။ ထုိအခါ ႏုိင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သူ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းက အဂၤလန္သို႔ သြားေရာက္ၿပီး၊ လက္နက္ေရာင္းခ်ရန္ေျပာေသာ္လည္း အဂၤလိပ္သူလွ်ိဳဟုထင္ရသည့္ ကင္းဘဲလ္ CAMPBELL အား ျမန္မာအစိုးရက ဖမ္းဆီးထားသည့္အတြက္ ၿဗိတိသွ်အစုိးရက လက္နက္ မေရာင္းသည့္အျပင္ ေလွ်ာက္ထားသူႏုိင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဦးေက်ာ္ၿငိမ္းအား ႀကိမ္းေမာင္းလႊတ္လိုက္သည္။ တခါ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း အေမရိကန္သို႔ သြားေရာက္၍လက္နက္ဝယ္ရန္ကမ္းလွမ္းေသာအခါ အေမရိကန္သံရံုးက ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ အဂၤလိပ္ႏွင့္ လက္်ာ-ဖရီးမင္း စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုထားသည္ ျဖစ္၍ လက္နက္ေရာင္းရန္ မျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာလုိက္ျပန္ပါသည္။

ထုိအခါ ႏုိင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက ၄င္း၏အတြင္းေရးအတြင္းဝန္ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းအား အိႏၵိယႏုိင္ငံ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဂ်ဝါဟာလာလ္ ပန္ဒစ္ ေနရူး ထံသုိ႔ေစလႊတ္၍လက္နက္ေရာင္းခ်ရန္ေတာင္းဆိုခုိင္းသည္။ ခ်င္းအမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းသည္ ဥပဓိရုပ္ အလြန္ေကာင္းမြန္သူ ျဖစ္သည္။ ႏႈတ္ခမ္းေမႊးေလးႏွင့္အလြန္ခန္႔ညားသည္။ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းသည္ အၿမဲတမ္း အေနာက္တုိင္းဝတ္စံုကို ဝတ္ဆင္သူျဖစ္သည္။ ဟိႏၵဴစတာနီစကား အလြန္ကြ်မ္းက်င္သူျဖစ္သျဖင့္အႏိၵယ အစိုးရထံ အကူအညီ ေတာင္းရန္ အင္မတန္မွ သင့္ေတာ္သူျဖစ္သည္။ ထုိႏွင့္ကပၸတိန္ႀကီးက လက္နက္ခဲယမ္းအျပည့္အစံု တပ္ရင္း (၉)ရင္းစာခန္႔ရလာ၏။ သေဘၤာ ဗုိက္ခန္း၌ဖြက္ထားၿပီး သေဘၤာေပၚတြင္ ဘဂၤလားႏြားအေကာင္ႏွစ္ဆယ္ပါ ျမန္မာ ႏုိင္ငံသို႔ သယ္ေဆာင္လာခဲ့၏။ က်န္ေငြ ရွစ္ရာတို႔ကုိ ႏုိင္ငံေတာ္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ထံသို႔ ျပန္လည္ေပးအပ္ခဲ့၏။ မသိေသာသူမ်ားက ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္းအား “ႏြားေက်ာင္းသား” ဟူ၍ နာမည္ေပးၾက၏။

အထက္ပါအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ခ်င္းေရးရာကိစၥမ်ား လစ္လ်ဴရႈ ထားခဲ့ရာ (၁၉၅ဝ)ခုႏွစ္ေအာက္တုိဘာလ (၉)ရက္ေန႔ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီ စည္းေဝးပြဲတြင္မွ (၁၉၄၈)ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚဝါရီလ (၂ဝ)ရက္ေန႔ကို ခ်င္းအမ်ိဳး သားေအာင္ပြဲေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းအခ်ိန္သည္ ခ်င္းေရးရာကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းႏွင့္ ပူဝမ္းသူးေမာင္တို႔ ၿပီးလွ်င္ ၿပီးသည့္ ေခတ္ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္းတုိ႔က ႏုိင္ငံေတာ္ရံုးပိတ္ရက္ Gazette Holiday အျဖစ္ ဆက္လက္ထားရွိရန္ကား သတိမမူခဲ့ၾကေပ။

(၁၉၅၆)ခုႏွစ္တြင္ ပူးဇရဲလ်န္အစိုးရတက္ေသာအခါ ထိုခ်င္းအမ်ိဳး သားေအာင္ပြဲေန႔ကို ဒီဇင္ဘာလ(၄)ရက္ေန႔ျဖင့္ အစားထုိး ေျပာင္းေရႊ႔ရန္ ခ်င္းေရးရာေကာင္စီအစည္းအေဝးဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ျပည္သူ လူထုက မေထာက္ခံေပ။ ေနာက္တဖန္ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီေခတ္တြင္ မဆလပါတီမွ မင္းတပ္ပါတီယူနစ္စည္းရံုးေရးမႉး ဦးျမင့္သိန္း(ဗုိလ္မႉး-ၿငိမ္း)က (၁၉၆၆)ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ (၉)ရက္ေန႔ကို ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔အစား ခ်င္းဝိေသသတုိင္းေန႔အျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲေခၚဆိုရမည္ဟု ေျပာၾကားျပန္ပါသည္။ ထိုအခ်က္ကို ခ်င္းျပည္သူလူထုက လက္မခံႏုိင္သျဖင့္ ခ်င္းဝိေသသတုိင္းရွိ ျမိဳ႔နယ္မ်ားမွ ခ်င္းေရးရာဦးစီးအဖြဲ႔ရံုး ဟားခါးျမိဳ႔သို႔ မေက်နပ္ခ်က္ အက်ိဳးအေၾကာင္းစံုလင္စြာႏွင့္ တင္ျပၾကသည္။ ခ်င္းေရးရာဦးစီးအဖြဲ႔ဝင္၊ ဒု-ဗုိလ္ မႉးႀကီးေဟာင္း ဦးပြတ္ပါး က ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီဥကၠ႒ရံုးသို႔တက္ေရာက္ၿပီး အက်ိဳးအေၾကာင္းတင္ျပေသာအခါ ဥကၠ႒ရံုးမွစာႏွင့္ တင္ျပရန္ ညြန္ၾကားခဲ့ပါသည္။ ခ်င္းေရးရာဦးစီးအဖြဲ႔ရံုးက (၁၁၊ ၇၊ ၆၆)ရက္စြဲပါစာအမွတ္ သက-၂၉/ဝ၄/(၁)ျဖင့္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီဥကၠ႒ရံုးသို႔ အက်ိဳးအေၾကာင္း ျပည့္စံုစြာ တင္ျပခဲ့သည့္အတြက္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေအာင္ပြဲေန႔ကို ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ အျဖစ္ဆက္လက္ထားရွိရန္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ ဥကၠ႒ရံုးက (၂၅၊ ၁၁၊ ၆၆)ရက္စြဲပါ စာအမွတ္(၃ဆ/၁၅-ဗ/၆၆)ျဖင့္ အေၾကာင္း ျပန္ၾကားခဲ့ပါသည္။ ခ်င္းေရးရာဦးစီးရံုးကလည္း ခ်င္းဝိေသသတုိင္းရွိ ဌာနအားလံုးထံသုိ႔ ထိုအခ်က္ကို (၁၉၆၇ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ (၉)ရက္စြဲပါ စာအမွတ္ယက/ဝ၄(၂) ျဖင့္ ျပန္လည္ အေၾကာင္းၾကားခဲ့ပါသည္။ ေနာက္တဖန္ခ်င္းျပည္နယ္ေကာင္စီ ရံုးက ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ကို ခ်င္းျပည္ နယ္ေန႔အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေခၚဆုိရန္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသးသည္။ သို႔ေသာ္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။

(၁၉၄၈)ခုႏွစ္မွ စၿပီး ယေန႔ထက္တုိင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားသည္ ေရာက္သည့္ေနရာတုိင္းတြင္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ကို ေဖေဖၚဝါရီလ(၂ဝ) ရက္ ေန႔တြင္ က်င္းပၿမဲျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔သည္ ခ်င္း အမ်ိဳးသားထုတရပ္လံုးက အသဲႏွလံုးၾကားမွဆႏၵအမွန္ကို ေဖၚထုတ္ေသာေန႔၊ ခ်င္းအမ်ိဳးသားထုကနယ္ခ်ဲ႕ကို ေအာင္ႏုိင္ေသာေန႔ တနည္းေျပာလွ်င္ ဒီမုိကေရစီစနစ္က အာဏာရွင္စနစ္အေပၚ ေအာင္ပြဲခံေသာေန႔ပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီလိုလားသူတုိင္းက ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ကို ျမတ္ႏုိးၾကသည္။ အားေပးၾကသည္။ (၁၉၉၈) ခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလ (၂ဝ) ရက္ေန႔တြင္ ပူက်င့္ရွင္းထန္ Pu Chin Sian Thang ၊ ပူဒုိးေပါင္ Pu Do Puh ၊ ပူဝုန္ဇေပါင္ Pu Vung Za Paau ၊ ပူဂင့္ကမ္းလ်န္ Pu Gin Kam Lian ၊ ပူဝုန္ဇေပါင္ Pu Vung Za Pau ၊ ပူဂင့္ကမ္းလ်န္ Pu Gin Kaam Lian ၊ ပူဒါလ္ဒိုးလ်န္ Pu Dal Do Lian ႏွင့္ ပူကဲနက္ Pu Ganesh ၊ ပူေတာင္ဒိုးက်င့္ Pu Tawng Do Cin တို႔ဦးေဆာင္ကာ အဖ်က္သိမ္းခံ ဇုိးမီး အမ်ိဳးသား ကြန္ကရက္က “ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ ေအာင္ပြဲ” ေရႊရတုသဘင္ပြဲ ကို ရန္ကုန္ျမိဳ႔ ဗဟန္းျမိဳ႔နယ္ရွိ ဖူလိုက္စား ေသာက္ဆုိင္ FU-LAI RESTA-URANT ၌က်င္းပခဲ့ပါသည္။

ဤ ဒီမုိကေရစီေန႔ကိုလာေရာက္အားေပးၾကသူမ်ားထဲတြင္ အမ်ိဳး သားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အပါအဝင္ ဥကၠ႒ ဦး ေအာင္ေရႊ၊ ဒု-ဥကၠဌဦးတင္ဦးႏွင့္ အျခားအဖြဲ႔ဝင္မ်ား၊ ရွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွဥကၠ႒ႀကီး ဦးခြန္ထြန္းဦး၊ အတြင္းေရးမႉး ဦးစိုင္းညြန္႔လြင္ ႏွင့္ အျခားအဖြဲ႔ဝင္မ်ား အဖ်က္သိမ္းခံ ရခုိင္ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ဥကၠ႒ႀကီး ေဒါက္တာဦးေစာျမေအာင္၊ ဦးသာဘန္း၊ ဦးေအးသာႏွင့္ အျခားအဖြဲ႔ဝင္မ်ား၊ အဖ်က္သိမ္းခံ မြန္အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔မွ ဥကၠ႒ႀကီးႏုိင္ထြန္းသိန္း၊ အတြင္းေရးမႉး ႏုိင္ေငြသိန္းႏွင့္ အျခားအဖြဲ႔ဝင္မ်ားႏွင့္ ဦးေအာင္ျမင့္ဦးႏွင့္ ဦးခင္ေမာင္ၾကည္တို႔ ပါဝင္ၾကသည္။ ၄င္းခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔တြင္ ေအာက္ပါ သဝဏ္လႊာကို အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ေပးပုိ႔ခဲ့ၾကသည္။

ေရႊရတု ခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႕ သဝဏ္လႊာ

မဂၤလာရွိေသာေရႊရတုခ်င္းအမ်ိဳးသားေန႔ကို အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္က အထူးဂုဏ္ယူစြာျဖင့္ ၾကိဳဆိုလိုက္ပါသည္။ လြတ္လပ္ေရးၾကိဳးပမ္းမႈတြင္ သစၥာတရား၊ သူရသတၱိတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုစြာပါဝင္ခဲ့ေသာ ခ်င္းအမ်ိဳးသား မ်ားသည္ အနာဂတ္ျပည္ေထာင္စု တည္တံ့ခုိင္ၿမဲေရးအတြက္ မ်ားစြာပ့ံပိုးႏုိင္မည္ကို ယံုမွားသံသယမရွိပါ။ အမ်ိဳးသားႏုိင္ငံေရးျဖစ္သည့္ တုိင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီညြတ္ေရးကိုလည္း ပိုမိုခုိင္ခံ့ေစရန္အားထုတ္သြားၾကမည္ဟု ယံုၾကည္ပါသည္။

ယေန႔မွစ၍ ခ်င္းအမ်ိဳးသားအားလံုး စိတ္ႏွလံုးရႊင္လန္း ခ်မ္းေျမ႔ စြာျဖင့္ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ ေမွ်ာ္မွန္းေသာ လူ႔အခြင့္အေရးအျပည့္ အဝအာမခံသည့္ စစ္မွန္သည့္ ျပည္ေထာင္စုသို႔ ဒီမုိကေရစီအင္အားစုမ်ားႏွင့္ လက္တြဲခ်ီတက္ရန္ အဓိ႒ာန္ျပဳၾကပါစုိ႔။ ။

ဗဟုိအလုပ္အမႈေဆာင္အဖြဲ႕

အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္

(၁၃၅၉)ခုႏွစ္၊ တပို႕တြဲလဆုတ္(၉)ရက္

(၁၉၉၈)ခုႏွစ္၊ ေဖေဖၚဝါရီလ(၂ဝ)ရက္

၄င္းေနာက္ အဆုိပါ ဖူလုိင္းစားေသာက္ဆုိင္ FU-LAI အား ခ်ိတ္ ပိတ္ခံရေၾကာင္း ၾကားသိရပါသည္။ ဤလုပ္ရပ္သည္ အလြန္အရုပ္ဆိုးေသာ အာဏာပုိင္တို႔၏ လုပ္ျဖစ္သည္။

အေျခခံဥပေဒအေပၚ မေၾကနပ္မႈမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း

လြတ္လပ္ေရးရၿပီး၊ အေျခခံဥပေဒလည္း ျပန္ဌာန္းၿပီးၿပီ၊ တုိင္းျပည္ ပုိမိုေအးေဆးရမည့္အစား ပုိမိုဆိုးရြားလာသည္။ ကြန္ျမဴနစ္ေတြ ကလည္း ေတာခုိၾကသည္။ ေတာခုိသည့္အၾကား အလံနီ၊အလံျဖဴ၊ အလံဝါထိေအာင္ ကြဲျပားလာသည္။ ကရင္ကလည္း သူပုန္ထေနေတာ့ အေျခခံဥပေဒအရ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲႀကီးမက်င္းပႏုိင္ေသးဘဲ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳ ၏ CONSTITUENT ASSEMBLY လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ဆက္လက္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရသည္။ ႏုိင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏု၊ ျပည္ထဲေရး ဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း၊ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဦးတင္ထြဋ္၊ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး ဗုိလ္ လက်္ာ၊ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္စမစ္ဒြန္းစသည္ျဖင့္ အသီးသီး တာဝန္ယူထားၾကသည္။

လြတ္လပ္ေရးမရမီမွာ လြတ္လပ္ေရးရလွ်င္ ဦးႏုႏႈတ္ထြက္ၿပီး ဖဆပလဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္မည္ဟု လူသိရွင္ၾကား ေၾကညာထားၿပီးျဖစ္၍ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုထြက္လွ်င္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေနရာကို ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္သူ ဗုိလ္လက်္ာ လုပ္မည္ဟု ေသခ်ာတြက္ထားၿပီး၊ က်န္ရာထူးမ်ားအတြက္လုေနၾကသည္။ ဗုိလ္ေဇယ်သည္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးျဖစ္လိုသျဖင့္ တေန႔ဦးႏုထံ လာေရာက္၍ ဗုိလ္ေနဝင္းအားကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးခန္႔ရန္၊ တပ္မေတာ္ဦးစီး ခ်ဳပ္စမစ္ဒြန္း ႏွင့္ ဒု-ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္လည္းျဖစ္ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးလည္းျဖစ္သူ ဗုိလ္လက်ၤာတို႔က မလိုလားေၾကာင္း၊ ၄င္းေနရာကိုမိမိအားေပးရန္ေတာင္း ဆိုလာသည္။ ၄င္းျပင္ ဒု-ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗုိလ္လက်္ာ၊ စမစ္ဒြန္း၊ ရဲဗုိလ္ခ်ဳပ္ ဦးထြန္းလွေအာင္ႏွင့္ ျပည္ထဲေရးအတြင္းဝန္ဦးကာစီ စေသာပုဂၢိဳလ္မ်ားပါဝင္သည့္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရသို႔မဟုတ္ ႏုိင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးေကာင္စီ ဖြဲ႔စည္းေပးရန္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုထံ ဤပုဂၢိဳလ္မ်ား လာေရာက္ ေတာင္းဆိုပါလိမ့္မည္ဟု ဗုိလ္ေဇယ်က ဦးႏုအား ေျပာသည္။

ဤစကားကို ဦးႏု၏ အတြင္းေရးဝန္ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္း က ၾကားမိ၍ ပူးဝမ္းသူးေမာင္ႏွင့္ တုိင္းျပည္အေျခအေန ဒီလိုပဲဆိုၿပီး ေဆြးေႏြးသည္။ မ်ားမၾကာမီ မိတၳီလာျမိဳ႔၌က်င္းပေသာ တပ္မႉးညီလာခံတြင္ ဤကိစၥမ်ား၏ အရိပ္အျမြက္ကို ခ်င္းတပ္မွ တပ္မႉးမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ဗုိလ္မႉးႀကီး ဒါလ္ဇကမ္း Col. Dal Za Kam ၊ ဗုိလ္မွဴးႀကီး စြန္႔ခိုေပါင္ Col. Son Ko Pau တို႔က လည္း ၾကားသိၾကသည္။ အင္းစိန္တုိက္ပြဲလည္း ျပင္းထန္လွသျဖင့္ ခ်င္းတပ္သားမ်ားစြာက်ဆံုးကုန္၏။ ထိုအခါ ဗုိလ္မႉးႀကီးစြန္ခိုးေပါင္အဖြဲ႔သည္ ခ်င္းေရးရာ ဝန္ႀကီးရံုးသို႔ သြားေရာက္ၿပီး ”ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ား ဘာမွနားမလည္ ဘဲႏွင့္ ခင္ဗ်ားတို႔ အိမ္ျပန္ၾကပါ”ဟု ႀကိမ္းေမာင္းမိသည္။ အင္းစိန္ တုိက္ပြဲ၌ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား အမ်ားျပားက်ဆံုးခဲ့သျဖင့္ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ား ညိွႏႈိင္း လွ်င္ၿပီးသည့္ကိစၥျဖစ္ေၾကာင္း ၄င္းတို႔က ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ ဤသတင္း ျပည္္ထဲေရးဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းထံေရာက္သြားေသာအခါ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းႏွင့္ အေပါင္းအပါ အခ်ိဳ႔က ယင္းအိမ္ေစာင့္အစိုးရသို႔မဟုတ္ ႏုိင္ငံေတာ္ လံုðခံေရး ေကာင္စီေတာင္းဆိုေသာ အဖြဲ႔သည္ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ကို ဖယ္ရွားၿပီး အာဏာသိမ္းရန္ ႀကံစည္ျခင္းျဖစ္၍ ၄င္းအဖြဲ႔ကိုတုန္႔ျပန္ရန္ လက္ဝဲညီညြတ္ ေရးေကာင္စီ ဖြဲ႔စည္းၿပီး ဗုိလ္ေနဝင္းကဥကၠ႒၊ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း၊ ဦးဗေဆြ တို႔က အဖြဲ႔ဝင္၊ ဦးသိန္းေဖျမင့္က အတြင္းေရးမႉးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ဗုိလ္မႉးႀကီးစြန္ခုိးေပါင္တုိ႔အဖြဲ႔ႏွင့္ စစ္ဦးစီး စမစ္ဒြန္းတို႔ကြယ္ရာတြင္ ဆက္သြယ္လို႔ဒီစကားမ်ိဳး ခ်င္းေရးရာဝန္ႀကီးရံုးမ်ား လာေျပာႏုိင္သည္ဟု ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းက တြက္ဆသည္။

ထုိ႔ေၾကာင့္ ခ်င္းစစ္ဗုိလ္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားရာထူးမွðဖတ္ခ်ျခင္းခံခဲ့ ၾကရသည္။ ဤသို႔ ျဖဳတ္ခ်ျခင္းခံရျခင္းမွာ ပူဝမ္းသူးေမာင္ႏွင့္ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းတုိ႔ေၾကာင့္ဟု ယူဆကာ ခ်င္းျပည္သူလူထုက (၁၉၅၆)ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပူဝမ္းသူးေမာင္ႏွင့္ ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္းတုိ႔အား မဲမေပးေတာ့ေပ။ (၁၉၅၆) ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ခ်င္းအမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ Chin National Congress ပါတီမွ ပူဇရဲလ်န္အား ခ်င္းဝိေသသတုိင္း အက္ဥပေဒပုဒ္မ(၁၉၈)အရခ်င္းေရးရာဝန္ႀကီးအျဖစ္ ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ခဲ့ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက လက္မခံဘဲ ဖဆပလအဖြဲ႔ဝင္ ပူရွိန္ထန္ အားခ်င္းေရးရာဝန္ႀကီး အျဖစ္ တုိက္ရုိက္ ခန္႔အပ္သည္။ ထိုအခါ ခ်င္းျပည္သူလူထုက အံ့အားသင့္ၾကပါသည္။ တီးတိန္ျမိဳ႔သို႔ေရာက္ရွိလာေသာဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုအား ပူအက္တီ ေဟာက္ဂုိး S. THAU GO က မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ မဲႏွင့္အႏုိင္ရသူကို ခ်င္းဝန္ႀကီးမခန္႔ဘဲ မဲမရသူတေယာက္ခ်င္းဝန္ႀကီး အျဖစ္ခန္႔သနည္းဟု ေမးခြန္း ထုတ္မိသည္။ ၄င္းအခ်ိန္တြင္ ပူအက္တီေဟာက္ဂိုး သည္ ခရစ္ယာန္ သာသနာ့ဝန္ထမ္းတပါးျဖစ္သည့္အတြက္ တီးတိန္ျမိဳ႔ရွိ အေမရိကန္ ႏွစ္ျခင္း သာသနာျပဳဆရာေတာ္ နလ္ဆန္းထံ “ခင္ဗ်ားလူ ထိမ္းပါ”ဟု အထက္မွ အမိန္႔လာေသာအခါ ဆရာေတာ္က အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္လည္း သာသနာျပဳ ဆရာေတာ္မ်ားက ႏုိင္ငံေရးေျပာပုိင္ခြင့္ရွိပါသည္ဟု ျပန္ေျပာသည့္အတြက္ ၄င္းအား ျမန္မာႏုိင္ငံမွထြက္ခြာၿပီး ျပန္မလာရန္ အမိန္႔ ထုတ္ထားျခင္း ခံခဲ့ရပါသည္။ ပူရွိန္ထန္၊ ပူရာလ္မႈန္း၊ ပူထပ္လူိင္၊ ပူမန္က်င့္ခုတ္ တို႔သည္ ေဆြ-ၿငိမ္း ဘက္သို႔၊ ပူဇရဲလ်န္၊ ပူႏုိဇမ္၊ ပူရုိထန္တို႔ သည္ ႏု-တင္ ဘက္သို႔ အသီးသီးပါဝင္သြားၾကသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ (၁၉၆ဝ) ခုႏွစ္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေသာ အခါ ပူဇရဲလ်န္က ၄င္း၏ပါတီျဖစ္သည့္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ Chin National Congress ႏွင့္မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ႏု-တင္ တို႔ပါတီ ကိုယ္စားလွယ္ အျဖစ္ေရြးေကာက္ပြဲဝင္သည္။ ဦးရွိန္ထန္၊ ဦးထပ္လူိင္ တို႔ကလည္း ေဆြ-ၿငိမ္း ပါတီ (တည္ၿမဲ)ဖဆပလ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ၾကသည္။ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္း က ၄င္းတို႔ ပါတီကို KSVP ခ်င္းအမ်ိဳးသား စည္းရံုးေရး Chin National Congress အျဖစ္ေျပာင္းလဲၿပီး CNO နာမည္ႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ခဲ့ၾကသည္။ ေပၚလစီမွာ သိသည့္အတုိင္း ဖဆပလကလည္း ဆိုရွယ္လစ္ဝါဒ က်င့္သံုးသည္ေျပာၿပီး၊ ျပည္ေထာင္စုကလည္း ဆိုရွယ္လစ္ဝါဒ က်င့္သံုးသည္ ေျပာၾကသည္။ သို႔ေသာ္ တည္ၿမဲ ဖဆပလ က တပ္ႏွင့္ နားလည္မႈရွိသည္ဆိုၿပီး၊ လူထုကမၾကိဳက္ၾကပါ။ ျပည္ေထာင္စု ပါတီကေတာ့ အႏုိင္ရလွ်င္ ဗုဒၶဘာသာကို ႏုိင္ငံေတာ္ဘာသာအျဖစ္ ေၾကညာမည္ဟု ေဟာေျပာၾကသည္။ စီအင္အိုဝါဒမွာကား ျပည္ေထာင္စုသား အားလံုး တန္းတူရည္တူ ပင္လံုစာခ်ဳပ္အတုိင္း ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးပင္ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ ခ်င္းဝိေသသတုိင္းတြင္ မည္သည့္ ပါတီကမွ ျပတ္ျပတ္ သားသားမႏုိင္ခဲ့ပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ (၁၉၈) အရ ခ်င္းေရးရာ ဝန္ႀကီးေရြးသည့္အခါ စီအင္အိုႏွင့္ ဖဆပလ ေပါင္းၿပီးညြန္႔ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႔ရန္ လုပ္သည့္အခါ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက လက္မခံဘဲ ၄င္း၏ပါတီဝင္ ပူဇရဲလ်န္အား ခ်င္းေရးရာဝန္ႀကီးအျဖစ္ ခန္႔အပ္လိုက္သည္။ ထိုအခါ ႏိုင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က အေျခခံဥပေဒ ခ်ိဳးေဖာက္သည္ဆိုၿပီး၊ တရားရံုးခ်ဳပ္သို႔ တရားစြဲဆိုခဲ့ေသာ္လည္း ေအာင္ျမင္ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။ ရွမ္းျပည္နယ္မွာလည္း စြဝ္ခြန္ခ်ိဳႏွင့္ ဦးထြန္း ျမင့္ကိစၥ၊ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာလည္း ဆမားဒူးဝါးဆင္ဝါးေနာင္ႏွင့္ ဦးစံတားဆင္ ကိစၥ၊ ကရင္ျပည္နယ္မွာလည္း ေဒါက္တာ ေစာလွထြန္း ကိစၥမ်ားတြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က အလားတူလုပ္ခဲ့သည္။ ထိုတြင္ က်ေနာ္တို႔ အေျခခံဥပေဒသည္ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လမ္းညြန္ခ်က္(၇)ခ်က္မွ ေသြဖီၿပီး ေရးဆြဲျခင္းေၾကာင့္ နာမည္ျပည္ေထာင္စုေခၚေသာ္လည္း အမွန္မွာ တမင္းႏုိင္ငံ စနစ္ျဖစ္ေၾကာင္း သိလာၾက၏။ ၄င္းျပင္ အေျခခံဥပေဒေရးဆြဲရာတြင္ အႀကံေပးအရာရွိ CONSTITUTIONAL ADVISOR ဦးခ်န္ထြန္း ကိုယ္တုိင္ကလည္း ဟူးတင္ကား HUGH TINKER ထံသို႔ “က်ေနာ္တို႔ အေျခခံဥပေဒသည္ သီအိုရီအရ ျပည္ေထာင္စုျဖစ္ေပမယ့္ လက္ေတြ႔မွာေတာ့ တမင္းတႏုိင္ငံ Our constitution though in theory federal, is in practice unitary ျဖစ္သည္ဟု ေနာက္မွ ဝန္ခံခဲ့ပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ေသာ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပန္လည္စဥ္း စားသံုးသပ္ ျပင္ဆင္ရန္ စဥ္းစားရျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ေတာင္ႀကီးညီလာခံက်င္းပျခင္း

ဦးႏုက ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ေပးခဲ့ေသာကတိျဖစ္သည့္ ဗုဒၶဘာသာကို ႏုိင္ငံေတာ္ဘာသာအျဖစ္ လုပ္ေပးရန္ဆိုေသာအခ်က္ကို အေျခခံဥပေဒတြင္ ထည့္သြင္းလုိလာသည္။ ရွိရင္းစြဲအေျခခံဥပေဒတြင္ ဘာသာအားလံုးတန္းတူ ရည္တူထားရွိၿပီးျဖစ္ပါ၍ အေျခခံဥပေဒ မျပင္ဆင္ဘဲႏွင့္ ယင္း ႏုိင္ငံေတာ္ ဘာသာကိစၥ မျဖစ္ႏုိင္ပါေခ်။ သို႔ပါ၍ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ရန္ လမ္းဖြင့္ေသာအခါ တုိင္းရင္းသား(ေတာင္တန္းသား)မ်ားက (၁၉၆၁)ခုႏွစ္၊ ဇြန္လတြင္ အေျခခံဥပေဒတန္းတူရည္တူရရွိေရး ပင္လံုစာခ်ဳပ္၊ ေမျမိဳ႔စံုစမ္းေရးတို႔အရ ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္မူအရ ျပင္ဆင္ရန္ဟူ၍ စည္းေဝးက်င္းပခဲ့ပါသည္။ ၄င္း အစည္းအေဝးသို႔ ခ်င္းအမ်ိဳးသားကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ခ်င္းဝန္ႀကီး ပူဇာ ရဲလ်န္၊ ႏုိင္ငံပုိင္ျပဳလုပ္ေရးဝန္ႀကီး ပူလြန္းပုန္း၊ စီအင္အိုဥကၠ႒ ကပၸတိန္ မန္းတုန္းႏုန္း၊ မတူပီ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ပူမန္တလိိန္းႏွင့္ ပူက်င့္ရွင္းထန္ (ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ခ်င္းေက်ာင္းသားမ်ားသမဂၢ ဥကၠ႒) တုိ႔ တက္ေရာက္ၾကသည္။ အေျခခံဥပေဒကို ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္မူအရ ျပင္ဆင္ရန္ ရွမ္းအဆုိကို ပူက်င့္ရွင္းထန္ႏွင့္ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းက ေထာက္ခံသည္။ ဝန္ႀကီး ပူဇရဲလ်န္က ျပတ္ျပတ္သားသား မေထာက္ခံရဲသျဖင့္ ေဝ့လည္ေၾကာင္ပတ္ ေထာက္ခံသည္။

ယင္းေတာင္ႀကီးညီလာခံ၏ ရလဒ္ကို (၁၉၆၂)ခုႏွစ္ မတ္လ (၂) ရက္ေန႔ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္သို႔ တင္သြင္းရန္ စီစဥ္ထားသျဖင့္ (၁၉၆၂)ခုႏွစ္ မတ္လ(၁)ရက္ေန႔တြင္ ျပည္လမ္းရွိအသံလႊင့္ရုံ၌ ၄င္းအခ်ိန္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ အားလံုးဖိတ္ေခၚၿပီး၊ ႏုိင္ငံေတာ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုက ပြဲၾကိဳစည္းေဝးတခု က်င္းပခဲ့သည္။ ထုိစည္းေဝးပြဲ၌ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္းက ခ်င္းအမ်ိဳးသားကိုယ္စား ျပည္ေထာင္စုစစ္စစ္မူ FEDERAL ေထာက္ခံေၾကာင္းေျပာဆိုတင္ျပခဲ့သည္။ ထုိ အစည္အေဝးတြင္ ကပၸတိန္မန္းတုန္းႏုန္း၊ ပူဇရဲလ်န္၊ ပူခမ္ဇကမ္း၊ ပူ အက္စ္ဘီခြါလ္ဇခမ္း၊ ပူခုပ္ဇဂိုးႏွင့္ ပူက်င့္ရွင္းထန္တုိ႔လည္း တက္ေရာက္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းျပည္ေထာင္စုမူအရ ျပင္ဆင္ရန္ အဆိုကို ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္ မေရာက္မီ (၁၉၆၂)ခုႏွစ္၊ မတ္လ(၂)ရက္ေန႔တြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း ေခါင္းေဆာင္ေသာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွ အာဏာသိမ္းခဲ့သည္။ ဝန္ႀကီးအဖြဲ႔ အားလံုးဖမ္းဆီးခဲ့သည္။ သမတေဟာင္း စဝ္ေရႊသုိက္၏သား ဂြတ္တလစ္၌ရွိေသာ စဝ္ေရႊသုိက္ေနအိမ္၌ အာဏာသိမ္း တပ္မ်ားလက္ခ်က္ျဖင့္ က်ဆံုးခဲ့သည္။ ခ်င္းေရးရာဝန္ႀကီး ဦးဇရဲလ်န္အား ေနာက္တေန႔မွာ ျပန္လႊတ္ သည္။ အာဏာသိမ္းရာတြင္ ဖယ္ဒရယ္မူကို ခြဲထြက္ေရးမူဟု မဟုတ္မမွန္ ေၾကညာကာ အာဏာသိမ္းျခင္းျဖစ္သည္။ အမွန္မွာ ဖယ္ဒရယ္မူသည္ ခြဲထြက္ေရးမူ မဟုတ္ဘဲ ပူးေပါင္းေရးမူျဖစ္ေၾကာင္းကို အက်ယ္တဝင့္ရွင္းျပရန္ မလိုေတာ့ဟု ယူဆသည္။ ယင္းမူသည္ တန္းတူရည္တူေရး အတြက္သာျဖစ္၍ ခြဲထြက္ေရးလံုးဝ မပါရွိပါ။

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းက အာဏာသိမ္းေသာအခါျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ပါတီ တခုတည္း ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ရွိရမည္ဟူေသာ တပါတီအာဏာရွင္စနစ္ က်င့္သံုးသည့္အတြက္ ႏုိင္ငံေရးအမွန္လူပ္ရွား၍မရပါ။ အမိန္႔အရ ေဆာင္ရြက္ရန္ ခ်င္းဦးစီးအဖြဲ႔ ဟားခါးျမိဳ႔၌ထားပါသည္။ ခ်င္းဦးစီးဥကၠဌသည္ ပူဆြန္ခုိလ်န္း Pu Son Ko Lian ဗုိလ္မႉး-ၿငိမ္း ပူပြတ္ပါး Pu Putpa ဒု-ဗုိလ္မႉးႀကီးေဟာင္း၊ ပူတင့္ဇမ္ Pu Tin Zam ဗုိလ္ႀကီးေဟာင္းႏွင့္ပူဝမ္းသူးဟာရွင္တုိ႔ျဖစ္ ၾကသည္။ ၄င္းအခ်ိန္တြင္ခ်င္းဘာသာႏွင့္ထုတ္ေဝေသာသတင္းစာ တန္ကုိ TAANGKO ႏွင့္ ဟြာတူထာရ္ HRUAI TU THAR တို႔ ရွိေသာ္လည္း လြတ္လပ္မႈမရွိ၍ ျပန္ရပ္ထားရသည္။

ေနဝင္းအေျခခံဥပေဒ ျပဌာန္းျခင္း

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းသည္ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအေနႏွင့္အေျခခံဥပေဒ မရွိဘဲ (၁၉၆၂)ခုႏွစ္မွ (၁၉၇၂)ခုႏွစ္အထိ အာဏာရွင္စနစ္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္လာသည္ကို အာဏာသက္တမ္းရွည္ေစလုိ၍ အေျခခံဥပေဒေရးဆြဲရန္ စတင္ခဲ့ပါသည္။ ခ်င္းျပည္သူမ်ားကလည္း အႀကံဉာဏ္ ေပးၾကသည္။ တဦးခ်င္း ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စုေပါင္း၍ေသာ္လည္းေကာင္း အႀကံဉာဏ္ ေတာင္းခံျခင္းေၾကာင့္ ေပးၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသို႔အႀကံေပးရာတြင္တန္းတူ ရည္တူမူ ျဖစ္ေသာဖယ္ဒရယ္ FEDERAL မူကို အားလံုးကအႀကံျပဳသည္။ ၄င္းအႀကံ ျပဳမႈေၾကာင့္ အာဏာရွင္စံနစ္ႏွင့္ တမင္းတႏုိင္ငံထူေထာင္ခ်င္ေသာ မဆလ (ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္)ပါတီေခါင္းေဆာင္ေသာ ျမန္မာအစိုးရက ပူက်င့္ရွင့္ထန္ Pu Chin Sian Thang ၊ ပူလ်န္အုပ္ Pu Lian Uk ၊ ပူဆြန္က်င့္လန္ Pu Son Cin Lian ၊ ပူေဆြာင္ဇခုပ္ Pu Saung Za Khup ပူေဟအဲရ္ Pu Heier ၊ ပူစြမ္းမန္ Pu Sum Mang ၊ ပူလ်န္ခန္႔မန္ Pu Lian Khan Mang ၊ ပူလြေထာင္း Pu Luah Thaung အစရွိေသာ ခ်င္းေခါင္းေဆာင္(၅၇)ေယာက္ တို႔ကို (၁၉၇၂)ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ (၃ဝ)ရက္ေန႔တြင္ ဖမ္းဆီးၿပီး ပူက်င့္ ရွင္းထန္၊ ပူလ်န္အုပ္၊ ပူေဟအဲရ္၊ ပူဆြန္က်င္လ်န္၊ ပူေဆြာင္ဇခုပ္ႏွင့္ ပီဗန္ႏြဲထလြဲ Pi Van Hnuai Thluai တို႔ကို ရန္ကုန္ျမိဳ႔အနီးအလြန္ နာမည္ဆိုးလွသည့္ ေရၾကည္အိုင္၌ ထားရွိၿပီး၊ က်န္သူမ်ားမွာ ေရႊဘို၊ မံုရြာ၊ မႏၲေလး၊ ျမင္းၿခံႏွင့္ အင္းစိန္ ေထာင္မ်ားတြင္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံခဲ့ရသည္။ ၄င္းတို႔ကို (၁၉၇၄)ခုႏွစ္တြင္ျပည္လည္ လႊတ္ေပးခဲ့ပါသည္။ ပူလြေထာင္းမွာမူ မႏၲေလး ေထာင္ထဲတြင္ ေသဆံုးခဲ့ပါသည္။

(၁၉၇၄)ခုႏွစ္ ေနဝင္းအေျခခံဥပေဒအရ ခ်င္းဝိေသသတုိင္းကို ခ်င္း ျပည္နယ္ဟု ေခၚေဝၚသတ္မွတ္ခဲ့ေသာ္လည္း အတုအေယာင္ အာဏာမဲ့ ျပည္နယ္သာျဖစ္သည္။ ၄င္းအဏာမဲ့ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ပူဇာခင္မံု Pu Khen Za Mung (ဗုိလ္မႉးႀကီး-ၿငိမ္း)ဥကၠ႒ျဖစ္ၿပီး အတြင္းေရးမႉးမွာ ပူထ်န္ခုိင္ Pu Thian Ko Khai (ဒု-ဗုိလ္မႉးႀကီး-ၿငိမ္း)ျဖစ္ေသာ္လည္း ၄င္းလည္း အဖမ္းခံသည့္အထဲတြင္ ပါသြားၾကသည္။ လမ္းစဥ္ပါတီ ဦးေဆာင္မႈဆိုၿပီး ေဒသပါတီဥကၠ႒အျဖစ္ ပူကင္ငင္း Pu Kim Ngin (ဗုိလ္မႉးႀကီး)ကိုခန္႔သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အထက္အမိန္႔အတုိင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္းသာျဖစ္၍ ႏုိင္ငံေရး လြတ္လပ္ခြင့္ မရွိပါ။ ေနာက္ဆံုး (၁၉၈၈)ခုႏွစ္တြင္ ပါတီ တည္ေထာင္သူလည္းျဖစ္၊ ပါတီဥကၠ႒လည္းျဖစ္သူ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းက “ႏွစ္ဆယ့္ ေျခာက္ ႏွစ္တိတိ မင္းတို႔လိမ္သည္”ဆိုၿပီး၊ ပါတီကို ဖ်က္သိမ္းကာ ပါတီစံုစံနစ္ျဖစ္လာသျဖင့္ ယင္းမဆလ၏ အေမြခံ တုိင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးပါတီ (တစည) ေပၚေပါက္လာပါသည္။

ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပံုတင္ျခင္း

ရွစ္ေလးလံုးေခၚ (၈၈)အေရးအခင္းေၾကာင့္ ပါတီစံုက်င့္သံုးၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ၾကရန္အတြက္ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ားကလည္း ႏုိင္ငံေရးပါတီ ႏွစ္ခု မွတ္ပံုတင္ခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းတို႔မွာ ခ်င္းအမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ CHIN NATIONAL LEAGUE FOR DEMOCRACY ႏွင့္ ဇိုမီး အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ ZOMI NATIONAL CONGRESS တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ ၄င္းႏွစ္ပါတီတို႔၏ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ တန္းတူရည္တူ ဆက္ဆံ ေဆာင္ရြက္ျခင္းဘဲျဖစ္ပါသည္။ ဤပါတီႏွစ္ခုသည္ ယူအင္အဲလ္ဒီ UNITED NATIONALITIES LEAGUE FOR DEMOCRACY တြင္ပါဝင္ေနၾကပါသည္။ ၄င္း ယူအင္အဲလ္ဒီ UNLD သည္ တန္းတူရည္တူဆက္ဆံၾကေရးမူ ကို လက္ခံသူမ်ား စုစည္းထားေသာပါတီ ျဖစ္သည္။ ထိုပါတီႏွင့္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးကာပူးတြဲေၾကညာခ်က္ထုတ္ခဲ့ဖူးပါသည္။

ဇမက ZNC ၏ ေရြးေကာက္ပြၿမဲဆြယ္ေဟာေျပာခ်က္တြင္-

၁) ခ်င္းအစား ဇုိးမီးေျပာင္းလဲေခၚဆိုႏုိင္ေရး၊

၂) ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံထူေထာင္ေရး၊

၃) ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ FREE MARKET ECONOMY က်င့္သံုးေရးႏွင့္ ပင္လံုစိတ္ဓာတ္(ျပည္ေထာင္စုစိတ္ဓာတ္)ျမွင့္ တင္ေရးတို႔ျဖစ္ရာ (၁၉၉ဝ)ခုႏွစ္အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုုယ္စားလွယ္ ႏွစ္ဦး ေရြးေကာက္တင္ ေျမွာက္ခံရပါသည္။ ၄င္းတို႔သည္ ပူက်င့္ရွင္းထန္ PU CHIN SIAN THANG တီးတိန္(၂)မဲဆႏၵနယ္ႏွင့္ ပူထန္လ်န္ေပါင္ PU THANG LIAN PAU တြန္းဇံျမိဳ႔နယ္မွ ျဖစ္သည္။

ဇမကသည္ အေျခခံဥပေဒေရးဆြဲရာတြင္ ယူအင္အဲလ္ဒီ UNLD မွလုိက္နာရန္ ေအာက္ေဖၚျပပါမူေလးခ်က္ကို တင္သြင္းခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ဇမက အပါအဝင္ ယူအင္အဲလ္ဒီပါတီပါ ဖ်က္သိမ္းျခင္းခံခဲ့ရပါသည္။ ၄င္းမူ ေလးခ်က္တို႔မွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္သည္။

(၁) ျပည္ေထာင္စုနည္းအရ ဖြဲ႔စည္းပံုသစ္ေရးဆြဲရန္။

(၂) ဗဟိုအာဏာကန္႔သတ္ေပးၿပီး က်န္အာဏာမ်ားျပည္နယ္မ်ားက ရယူရန္။

(၃) လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ထားရွိၿပီး ယင္းလႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္အားအာဏာတူေပးရန္။

(၄) အထက္လႊတ္ေတာ္သုိ႔ တူညီေသာကိုယ္စားလွယ္ဦးေရေစလႊတ္ရန္တို႔ ျဖစ္သည္။

အဖ်က္သိမ္းခံဥကၠ႒ပူက်င့္ရွင္းထန္၊ ရခုိင္ဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ ဦးေစာျမေအာင္၊ မြန္အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ဥကၠ႒ ႏုိင္ထြန္းသိမ္းႏွင့္ ရွမ္း တုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ဥကၠ႒ ဦးခြန္းထြန္းဦးတို႔သည္ ႏုိင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲထံ (၆၊ ၆၊ ၉၈)ရက္ေန႔က-

(၁) ပါလီမန္အစည္းအေဝးေခၚယူက်င္းပေပးရန္။

(၂) ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲ က်င္းပေပးရန္တင္ျပၾကရာလက္ခံအေလးမူ ေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိပါ။

ထုိ႔ေနာက္အဖ်က္သိမ္းခံ ဇုိမီးအမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္ပါတီသည္ အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၊ ရွမ္း တုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္၊ မြန္အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔၊ ရခုိင္ဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႏွင့္ ပူးေပါင္းၿပီး၊ ျပည္ ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံ ျပည္သူလူထုမွ လူ႔အခြင့္အေရး ျပည့္ဝစြာရရွိ၍ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံ၊ တန္းတူရည္တူ ဆက္ဆံ လုပ္ကုိင္ေသာ ႏုိင္ငံေရးရရွိေရးအတြက္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားျပဳေကာ္မတီ Committee Representing the People's Parliament ဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါသည္။ ၄င္းေနာက္ ပူက်င့္ရွင္းထန္သည္ (၆၊ ၉၊ ၉၈)ရက္ေန႔တြင္ ဖမ္းဆီးျခင္းခံရၿပီး၊ က်န္းမာေရးအရ ခြဲစိပ္ ကုသရန္ အတြက္ (၁၉၉၉)ခုႏွစ္ မတ္လ(၁၄)ရက္ေန႔မွ လြတ္လာပါသည္။ ေဆးရံုမွ ဆင္းလာေသာအခါ အေၾကာင္းၾကားေသာ္လည္း ျပန္ဖမ္းျခင္းမျပဳေတာ့ပါ။ သို႔ေသာ္ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္၏ ကုိယ္စားလွယ္ Alvero De Soto အဖြဲ႔ႏွင့္ (၁၉၉၉)ခုႏွစ္၊ ေအာက္တုိဘာလ(၁၆)ရက္ေန႔၌ ရန္ကုန္ျမိဳ႔ ယူအင္ဒီပီရံုး၌ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး မိျခင္းေၾကာင့္ (၁၉၉၉)ခု ႏွစ္၊ ႏုိဝင္ဘာလ(၃)ရက္ေန႔မွ ကေန႔ထိ ျပန္လည္ ထိန္းသိမ္းခံေနရပါသည္။ ထိုရက္မ်ားမတုိင္မီ (၇၊ ၇၊ ၉၉) ရက္ေန႔တြင္ ပူဝုန္းဇေပါင္ႏွင့္ ဥေရာပသမဂၢမွကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ႏွင့္ ရန္ကုန္ျမိဳ႔ ကုန္သည္ႀကီးမ်ားဟိုတယ္၌ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြး၍ ခ်င္းအမ်ိဳးသားမ်ား ႏုိင္ငံေရး အဖိႏွိပ္ခံရပံုကို တင္ျပေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါသည္။

ခ်င္းအမ်ိဳးသားတို႔ ႏုိင္ငံေရးသမုိင္းကို ျပန္လည္ၾကည့္ရႈေသာအခါ လြတ္လပ္ေရးမရမီကစ၍ ယေန႔ထက္တုိင္ ျပည္ေထာင္စု မျပိဳကြဲေရးအတြက္ တန္းတူရည္တူလုပ္ကုိင္ဆက္ဆံၾကရန္ လုိလာေၾကာင္းကို စကုတ္ေၾကးနန္း၊ ပင္လံုစာခ်ဳပ္၊ ဗုိလ္ေအာင္ေက်ာ္ေၾကညာခ်က္ႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားျပဳ ေကာ္မတီစသည္တုိ႔က သက္ေသျပလ်က္ရွိပါသည္။ ။

က်င့္ရွင္းထန္

ဇုိမီးအမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္